Rei Artús
![]() |
Iste articlo ye escrito con as normas graficas EFA. Si quiers, puez aduyar cambiando a la grafía oficial de Biquipedia y sacando dimpués ista plantilla. |
O Rei Artús ye un personache literario que ocupa un papel central en o ciclo epico medieval dito "Materia de Bretanya". A qüestión sobre a suya existencia real ye polemica, y en a suya formación han intervenito feitos historicos reals y elementos mitolochicos celtas y cristianos medievals.
Proceso de formación d'o personache literarioEditar
As primeras mencions se troban en libros medievals con pretensions historiograficas. A primera mención d'Artús se troba en o Gododin d'o bardo Aneurin. O manuscrito ye d'o sieglo XIII, pero o poema ye muito més antigo. A segunda mención se troba en a Historia Brittorum que s'atribuye por error a Nennius pero que ye un amalgama complexa de bells compiladors. Artús ye calificato de dux bellorum, chefe militar, que combate contra os saxons y los vence en 12 batallas, vencendo-los de pa cutio en a batalla de Mont Badon. Manimenos en o libro De Excidio Britanniae atribuyen esta victoria a Aurelius Ambrosius. En a compilación atribuita a Nennius con error retratan a Artus como un cazataire mitico que con su can Cavall encorre a lo chabalín monstruoso porcum troit, continando con elementos propios d'a mitolochía celta. O relato galés Kulhwch y Olwen ya presenta a lo rei Artús con unas caracteristicas propias d'a mitolochicas celta, galesa concretament, y encara no presentaba o caracter caballeresco. Artús encara no ye un rei cortés, ye un caudiello batallero rodeyato de magos y de guerrers que no son precisament caballers y que en realidat son personaches mitolochicos celtas detectables en atras historicas, anteriors y posteriors. Seguntes bellas teorías ye un conchunto de tradicions asociatas a uno u mesmo a quantos chefes militars d'o sieglo V, quan os britans luitaban contra os saxons (y anglos y chutos) que heban invadiu a provincia romana de Britania y os romanos los albandonoron.
Os mitos arturicos prenen a forma actual en a man de Godofré de Montmouth, creyando una historia coderent chuntando personaches que no teneban relación con l'Artús orichinal (como Merlín, que yera anterior), y copiando modelos clasicos (como a concepción d'Hercules por Zeus). En a versión d'Artús de Godofré de Montmouth encara no saliba a tabla redonda. En ista concepción, que ye a que s'ha feito servir como alazet d'a visión muderna d'o rei Artús, amanixen a resta d'elementos lechendarios, chunto con una patena cristiana que recubre tot o conchunto, adhibindo-se asinas elementos cristianos como a busca d'o Santo Gredal.
A conoixencia d'os mitos arturicos s'ixemenó por totz os países antigament britonicos y tamién en ambito francés. Bells escritors franceses escribioron relatos arturicos, feito que empentaban por Alionor d'Aquitania y Henrique II d'Anglaterra, qui pretendeban fer servir o títol pa lechitimar a suya dinastía en Francia y Anglaterra como heredera d'o rei Artús contra as aspiracions d'os Capetos.
Editar
Ye mencionato en o Libro de las Cheneracions en o capítol De Constantín y en un capítol propio "del Rey Artús":
Tamién en o capitol 34 d'o Libro del Trasoro "de la ljnea de los reyes de Roma e de Anglaterra".
O rei Artús en a mitolochía pirinencaEditar
En a versant gascona d'os Monts Pireneus bi ha una conoixencia tradicional d'un personache dito Artús, pero sin relación con as historias d'a "Materia de Bretanya", y representando o mito d'o "cazataire maldito".
En Bigorra traviesa o cielo gramando en as nueitz de tronada como castigo por no haber-se persignau en l' angelus o 15 d'agosto.
Lo Rei Artus d'o Coserán y d'o País d'Olmes (Arièja) se'n fue d'a misa d'o gallo pa cazar una llebre que ye condenau a no ensobinar-la nunca.
En Biarn li dicen Rei Artus y sobrevuela as vals d'Aspa y d'Osal os dias de ventolera d'a santmigalada con mil cans.
BibliografíaEditar
- Olivier de Marliave: Pequeño diccionario de Mitología Vasca y Pirenaica. Alejandría, 1995.
- Jean Markale: Pequeño diccionario de Mitología Céltica. Alejandría, 1995 y 2000.
Enlaces externosEditar
- Se veigan as imachens de Commons sobre o Rei Artús.