Primo

(Reendrezau dende Prima)
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Este articlo tracta sobre o primo como familiar. Pa atros emplegos d'a parabla primo, se veiga Primo (desambigación).

O primo[1] (d'o latín <(CONSOBRINUS) PRIMUS, «parient de grau primero»[2]), en femenín prima, ye o fillo u filla d'una tía u tío d'una persona, ixo ye, que de vez ye o sobrino (u sobrina) d'o suyo propio pai u mai.

«As dos primas», olio sobre lienzo d'Antoine Watteau, 1717 u 1718.

En aragonés, a relación de primos se puet introducir con as preposicions «de» y «con»: «Ni caso que ixe patantán ye primo de Chuanico», «Somos primas con su muller».[3]

Os posesivos que s'emplega con os graus de parentesco son os posesivos atonos: mi primo, tu prima, sus primas y no pas os posesivos tonicos chenerals de l'aragonés, que anque tamién existe y se fa servir bella vez, ye muito menos común: o suyo primo, a suya prima, sacando os casos an que o posesivo se clava dezaga d'o parentesco: o primo mío, as primas nuestras. Iste fenomeno gramatical que nomás afecta a os parentescos ye bien descrito en ansotano,[4] en benasqués,[5] en baixorribagorzano,[6] en cheso y en as parlas de Sobrarbe.[7][8]

Referencias editar

  1. (an)(es) ROMANOS HERNANDO, Fernando, Diccionario aragonés-castellano castellano-aragonés; Edicions Transiberiano. Zaragoza, 2017. ISBN 978-84-16825-16-5
  2. (es)Etimolochía de primo, consultada o 12 d'abril de 2021.
  3. BLAS GABARDA, Fernando y ROMANOS HERNANDO, Fernando, Diccionario Aragonés: Chistabín-Castellano; Institución «Fernando el Católico» + Gara d'Edizions. Zaragoza, 2008. ISBN 978-84-8094-061-0
  4. BARCOS, Miguel Ánchel, El Aragonés Ansotano: estudio lingüístico de Ansó y Fago; pp. 59-60. Institución «Fernando el Católico» + Gara d'Edizions. Zaragoza, 2007. ISBN 978-84-8094-058-0
  5. SAURA RAMI, José Antonio, Elementos de fonética y morfosintaxis benasquesas. pp. 143-144; Institución «Fernando el Católico» + Gara d'Edizions. Zaragoza, 2003. ISBN 84-7820-679-5
  6. ARNAL PURROY, Mª Luisa. El habla de la Baja Ribagorza occidental; pp. 269-270. Institución «Fernando el Católico», 1998. ISBN 84-7820-402-4
  7. LOZANO SIERRA, Chabier y SALUDAS BERNAD, Ánchel Loís, Aspectos morfosintácticos del belsetán (aragonés del valle de Bielsa); pp. 39-40. Institución «Fernando el Católico» + Gara d'Edizions + Ayuntamiento de Bielsa. Zaragoza, 2005. ISBN 978-84-8094-056-5
  8. LOZANO SIERRA, Chabier, Aspectos Lingüísticos de Tella. Aragonés de Sobrarbe (Huesca). p. 95; Institución «Fernando el Católico» + Prensas Universitarias de Zaragoza + Gara d'Edizions. Zaragoza, 2010. ISBN 978-84-8094-062-7

Se veiga tamién editar

Enlaces externos editar