Eslovacos

un pueblo d’Europa, os habitants mayoritarios d’Eslovaquia, formando minorías en Chequia y Hongría
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Eslovacos
Slováci
Eslovacos
Rechions con comunidaz importants
Eslovaquia 4.352.775
Chequia 116.817 / 191.818 - 400.000
Hongría 29.794
Aragón 83[1]
Idiomas
Eslovaco
Pueblos relacionaus
Pueblos eslaus
Mapa

Os eslovacos[2] (en eslovaco slováci) son un pueblo d'Europa, os habitants mayoritarios d'Eslovaquia, formando minorías en Chequia y Hongría. Parlan una luenga eslava occidental, o eslovaco y son catolicos.

Luenga editar

O eslovaco ye intelichible con o checo, pero ye estreitament vinclato con os dialectos orientals d'o polaco. Bi n'ha un stándard dende o sieglo XIX.

Relichión editar

Encara que a Contrarreforma no estió tan represiva como en Bohemia y Moravia, a Ilesia Catolica se convertió en una important fuerza politica.

Historia editar

Ta más detalles, veyer l'articlo historia d'Eslovaquiaveyer os articlos [[{{{2}}}]] y [[{{{3}}}]]veyer os articlos [[{{{4}}}]], [[{{{5}}}]] y [[{{{6}}}]]veyer os articlos [[{{{7}}}]], [[{{{8}}}]], [[{{{9}}}]] y [[{{{10}}}]].

Invasión hongara editar

Os hongaros emigroron ta Panonia y rematoron con a existencia d'o Estato eslau de Moravia la Gran. y dende ixe inte os hongaros irán conquerindo os cabos d'a Cuenca Danubiana (actuals Eslovaquia, Transilvania, Eslavonia, ecetra..) dica plegar a las montanyas d'os Carpatos que la cierran. A fins d'o sieglo XI o territorio d'os eslovacos ye sozmeso de tot. A población eslava autoctona quedará dominata por una nobleza hongara (encara que tamién i heba uns pocos nobles eslaus). O territorio de l'actual Eslovaquia recibirá o nombre d'"Alta Hongría".

Enta l'anyo 1300 vendrán alemans (ditos saxons) pa espleitar as minas y amanixen ciudaz como Schemmnitz y Kremnitz.

O rei Matías Corvín habió d'intervenir en l'Alta Hongría pa luitar contra os husitas d'o territorio eslovaco y venció en l'anyo 1467 en a batalla de Kostolány. O primer testimonio escrito en luenga eslovaca ye de 1473. En ixa epoca os alemans miners se converten a lo luteranismo y bels eslovacos y hongaros conoixen movimientos protestants producindo-se conversions.

Dimpués d'a derrota en Mohacs L'Alta Hongría pasa a depender d'os Habsburgo dentro d'a “Hongría Reyal”. Una administración hongara s'establió en Pozsony y lo primato d'Hongría se refuchió en Trnava, on en 1635 os chesuitas creyan una universidat. Bi ha una contrarreforma menos represiva que en Bohemia.

Os eslovacos contribuirán a la repoblación d'as zonas devastatas por a guerra como a Plana Hongara y a Voibodina. En l'Alta Hongría os eslovacos son en a suya mayoría siervos d'a nobleza hongara y fan revolucions dica en 1831. A economía ye controlata por os alemans y chodigos askenazís.

Os eslovacos en Trasleitania editar

Dende 1875 os eslovacos son sozmesos a una maguiarización forzata, (como atros pueblos de Trasleitania). O sufrachio fa menor a presencia eslovaca, (3 diputatos en a dieta hongara de 1914). En 25 anyatas a manca d'oportunidaz fa que meyo millón d'eslovacos emigren ta Estaus Unius. Bi ha dos partius politicos principals: un partiu populista catolico y o partiu Hlas, partidario d'a unión con os checos.

Os eslovacos en a primera Guerra Mundial editar

Os eslovacos participoron en a primera Guerra Mundial chunto con os alemans y hongaros de l'Imperio Austrohongaro. Manimenos un eslovaco y dos checos emigratos a lo estranchero creyan en 1916 en París un Consello Nacional Checoslovaco con aduya francesa.

Os diputatos checos proposaban en mayo de 1917 a creyación d'un estato confederal con Bohemia y Eslovaquia como uno d'os components, a lo que s'oposaban on hongaros.

O Consello nacional reclutó voluntarios y exprisioneros pa creyar un grupo guerrillero checo y eslovaco que luitaba chunto a los Aliaus en o frent francés y italiano. En chunio de 1918 o gubierno francés reconoixeba a representatividat d'o Consello Nacional Checoslovaco.

O 14 d'octubre de 1918 Masaryk anuncia en Washinton a formación d'un gubierno provisional checoslovaco reconoixito por os aliaus. O 28 d'octubre se proclama a republica en Praga, o 30 d'octubre s'aplega un consello nacional eslovaco y o 31 d'octubre se forma o gubierno provisional d'a Checolovaquia unita.

O periodo d'entreguerras editar

A creyación d'una muga entre Checoslovaquia y Hongría se fa con criterios etnicos, economicos y estratechicos, por no haber-ie una rechión historica eslovaca deseparata d'Hongría. En o tractau de Trianón o 4 de chunio de 1920 se creya una muga que plega por o sud dica o Danubio, quedando comarcas de mayoría hongara dentro de Checoslovaquia. Amés por este tractau o a zona de mayoría rutena d'os Carpatos (Rutenia Subcarpatica) tamién queda dentro d'Eslovaquia que os aligatos ta heban dixato en 1919 a Eslovaquia con a condición que os rutens tenesen un estatuto d'autonomía.

Checoslovaquia tien un rechimen de democracia parlamentaria. Masaryk ye president dende noviembre de 1918 dica 1935.

Os eslovacos encomienzan a desconfiar d'os checos porque dende 1919 tienden a dominar en l'administración. O partiu populista de Hlinka ye cada vegata mes important, prene posicions autonomistas y ye influenciato por o faixismo.

O 6 d'octubre de 1938 Mosen Josef Tiso, d'o partiu populista proclama l'autonomía d'Eslovaquia y Rutenia. O 2 d'octubre o primer arbitrache de Viena atorga a Hongría o sud d'Eslovaquia y Rutenia. O rechimen d'Eslovaquia se torna faixista-clerical baixo a presión de Hitler y o 14 de marzo de 1939 a dieta de Bratislava proclama a independencia baixo a protección d'o tercer Reich.

A segunda Guerra Mundial editar

Mosen Josef Tiso aplicó en Eslovaquia as mesuras antichodigas que dictaba o tercer Reich. Eslovaquia participó en a guerra contra a URSS. En agosto de 1944 i heba una resistencia de partisans eslovacos en a redolata de Banska, y fan esclatar una insurrección por bels meses. O Exercito Royo Sovietico entró en Kosice a fins de marzo de 1945 y en Bratislava en abril.

Eslovaquia en a Chescolovaquia comunista editar

Un gubierno checoslovaco creyato en o exilio s'estableix en Kosize en marzo-abril de 1945. Este gubierno fa liga con a URSS y tien prevista una reforma agraria y unas nacionalizacions. A Checoslovaquia en paz torna a las mugas de 1937, pero por un alcuerde d'o 29 de chunio de 1945 Checoslovaquia ha de ceder a la URSS a Rutenia Subcarpatica. A conferencia d'os aliaus de Postdam d'agosto de 1945 autoriza a Checoslovaquia a forachitar a los alemans, (en Eslovaquia no i heba que a decima part d'alemans que en Bohemia y Moravia).

En mayo de 1946 bi ha eleccions libres y ganan os comunistas con o 38 % d'os votos, prenendo de tot o poder en 1948. Os eslovacos chunto con os checos y a l'igual que muitos pueblos d'Europa Centro-Oriental pasarán por un periodo estalinista. En a decada de 1960 i habrá unas prebatinas de reformas que serán esclafatas por a intervención sovietica. L'1 de chinero de 1969 Checoslovaquia esdebinió una republica federal formata por a Republica Socialista Checa y a Republica Socialista Eslovaca. En 1989 o partiu comunista pierde o control de Checoslovaquia.

En chunio de 1992 bi ha unas eleccions en as que os nacionalistas eslovacos obtienen a mayoría d'os votos en Eslovaquia y votan una declaración de sobiranía. O cabo d'o gubierno eslovaco Vladimir Meciar y o cabo de gubierno Václac Klaus negocian a escisión y a deseparación ye confirmata en l'Asamblea federal en noviembre, de traza que o 1 de chinero de 1993 a Republica Checa y a Republica Eslovaca son estatos independients.

Referencias editar

Bibliografía editar