Ermita de Santa Barbara de Río Deva

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

A ermita de Santa Barbara de Río Deva ye una ermita situada amán d'a localidat de Río Deva, en a comarca de Comunidat de Teruel, provincia de Teruel.

Ermita de Santa Barbara

Exterior d'a ermita
Situación cheografica
Estau
País
'
Situación Río Deva, Aragón
Adreza
Coordenatas
Archidiocesi
Diocesi Teruel y Albarracín
Arcipestrau Teruel
Información cheneral
Advocación Santa Barbara
Culto Cristianismo
Orden
Rector
Vicario parroquial
2.º Vicario parroquial
Mosen
Propietario
Administrador
Director
Coste {{{coste}}}
Vesitable
Altaria
Pisos
Amplaria
Largaria
Superficie
Diametro
Aforo
Altaria s.r.m.
Atras
Alcance
Iluminación
Potencia
Tipo
Estilo
Función
Catalogación
Materials
Construcción
Fundador
Inicio
Fin
Inauguración
Destrucción
Arquitecto
Incheniero estructural
Incheniero de servicios
Incheniero civil
Atros
Premios
Pachina web
Localización
Ermita de Santa Barbara ubicada en Aragón
Ermita de Santa Barbara
Ermita de Santa Barbara
Ermita de Santa Barbara en Aragón

A construcción tradicional d'o sieglo XIX, se troba situada en o cerro d'o mesmo nombre, a o norueste d'a localidat.

Historia editar

Existen pocos datos sobre os orichens d'ista ermita, Pascual Madoz (1849) no'n fa referencia cuan charra de Río Deva,[1] talment porque encara no existiba. Tampoco no la nombra Zapater Gil (1986), encara que ye evident que en o suyo tiempo ya yera construyida.[2]

Por as caracteristicas d'a suya fabrica, basada en a tipica construcción vernacular, sin atros elementos arquitectonicos, estructurals u decorativos que la identifiquen, os orichens d'a ermita cal situar-los en a segunda metat d'o sieglo XIX.[3]

Situación y descripción editar

 
Maruenyo

Ye situada en o cerro d'o suyo nombre, a o norueste d'o lugar, puesto dende a on s'alufra gran parti d'o termín de Rio Deva en os cuatre puntos cardinals: a o norueste a sierra d'Albarracín, a o sureste a sierra de Tortallada, a l'este as estribacions d'a sierra de Chabalambre y a o sudueste a sierra de Santerón y os monts Universals.

Pa puyar-ie cal seguir una pista de tierra que zigzaguea por a ladera d'o monte: «En un punto o camín fa una curva cerenya enta a dreita, abrazando un granizo maruenyo con piedras de distinta grandaria, que en a suya parti central y mas altera tienen una cruz metalica, dende aquí o camín contina recto dica a ermita. Poco mas alto d'o crucero ya se veye a ermita en o cobalto d'o cerro...».[3]

L'edificio poseye planta rectangular, orientau de norte (cabecera) a sud (piez), os muros son de mampostería ordinaria, con sillars en as esquina y cobertura a dos auguas. A l'exterior, no bi ha cruz, espadanya u belatro elemento que la sinyale como ermita. A dentrada s'ubre en o muro oriental, dando paso a un amplo zaguán u atrio adintelau (piso cimentau, pueyo corriu en dos d'os suyos cantos, cobertura tipo artesonau de fusta), compartendo o mesmo tellau que a resta d'a ermita. De feito a ermita ye dividida en dos piezas: l'atrio cubierto que ocupa a parti posterior y un atra anterior, propiament a capiella.[3]

«El piso de la capilla está cementado, un poyo corrido discurre a ambos lados, el techo enlucido, con el presbiterio al fondo, un escalón por encima del piso, con altar de obra adosado. Sobre el altar un sencillo retablo neoclásico de obra enmarca una hornacina rectangular con el fondo pintado de azul, que da cobijo a una sencilla imagen de santa Bárbara con sus atributos: torreón y palma de martirio. El recinto está iluminado por una arpillera abierta en el lado de la epístola. El altar se halla profusamente adornado con ramos de flores, y velas en el escalón del presbiterio. El lugar resulta muy sencillo, sobrio, limpio, muy cuidado...».[3]
"Riodeva, pueblo de Teruel", Alfredo Sánchez Garzón

Culto y tradición: Romería de Santa Barbara editar

 
Interior y imachen d'a santa

En Río Deva, santa Barbara se celebra o día d'a suya onomastica, pero a la ermita se puya en romería en mayo, pa la bendición d'os termins. Mientres o trachecto, amán d'o cobalto d'o cerro a on se troba la ermita, puet veyer-se un crucero formau por un maruenyo con piedras de diferents grandarias con una cruz de fierro en o centro: seguntes a tradición, los que i puyan en romería pillan una piedra d'o camino y la meten en o maruenyo,[3] costumbre parellana a la que puet veyer-se en a Cruz de Hierro (Leyón) -en o cobalto d'o Camín de Sant Chaime Francés (entre a Maragatería y El Bierzo)-.[4]

As responsables d'organizar a fiesta (limpiar a ermita, parar a birolla...) son as «mayordomesas», mullers que fan ista función por promesa u devoción. A suya elección se fa o Domingo de Resurrección, dimpués d'a Procesión de l'Alcuentro. O suyo mandato dura tot l'anyo, entre atras funcions tienen la d'alcompanyar con velons a las imáchens en a festividad de santa Barbara (4 d'aviento), en a Purísma (8 d'aviento), por sant Lorient (10 d'agosto) y en a dita Procesión de l'Alcuentro, inte en que dimpués d'as zagueras reverencias con os estandartes puyan o velo d'a Virchen Dolorosa. Por Pascua reparten tamién o pan bendito.[3]

Hipoteticament, o termin «mayordomesa» procedería de «mayordombre», que yera l'administrador d'as antigas confrairías medievals, asociacions u chirmandaz d'aduya mutua en o trance d'a malautía y a muerte.[3]

Dimpués d'a celebración relichiosa en a ermita –y rematau o socalce de pastas y bebidas ofreixiu por as «mayordomesas»- os asistents a la romería gosan baixar dica a partida dita «Pino descansadero»: zona de recreo con mesas, bancos y asadors pa minchar y relaixar-se. En atro tiempo, cuan as caballerías yeran o modo habitual de locomoción, os vecins aproveitaban pa fer cursas con os animals.[3]

Cheodesia editar

 
Vértiz cheodesico

Bi ha un vértiz cheodesico situau chunto a la ermita con una altaria de 1.282 metros dende o livel d'a mar[5].

Referencias editar

  1. (es) Madoz, 1849, tomo XIII, pach. 483
  2. (es) Zapater Gil, 1986, tomo VIII, pach. 2083-2084
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 3,7 (es) Sánchez Garzón, 2017-II
  4. (es) Pousa, 1992, pach. 218-219
  5. (es) Fuella d'o vértiz cheodesico

Vinclos externos editar