Salvatierra d'Esca
- Este articlo tracta sobre Salvatierra d'Esca, municipio d'a Chacetania. Pa atros usos d'o toponimo Salvatierra, veyer Salvatierra (desambigación).
Salvatierra d'Esca (en castellán Salvatierra de Esca, en vasco Salbaterra Ezka) ye un municipio d'a provincia de Zaragoza, situau en a comarca d'a Chacetania. Perteneixe a lo partiu chudicial d'Exeya d'os Caballers y a la diocesi de Chaca. A suya población ye de 207 habitants, en una superficie de 81,2 km² y una densidat de 2,55 hab/km².
| Salvatierra d'Esca | |||
|---|---|---|---|
| Municipio d'Aragón | |||
| |||
| Entidat • País • Provincia • Comarca |
Municipio Aragón.svg){kind=small} ZaragozaChacetania | ||
| Superficie | 81,2 km² | ||
| Población • Total |
207 hab. | ||
| Altaria | 582 m. | ||
| Distancia • 180 km |
enta Zaragoza | ||
| Codigo postal | 50684 | ||
| Chentilicio | salvaterrano[1] | ||
| Ríos | Esca | ||
| Coordenadas | 42°40’ 4’’N 1° 0’25’’U | ||
  Salvatierra d'Esca Situación de Salvatierra d'Esca en Aragón | |||
.JPG)
ToponimiaEditar
Seguntes Alvaro Galmés de Fuentes os toponimos Salvatierra se remontan a una institución churidica medieval que controla una zona de muga, a on se concede asilo y immunidat a tot qui se i estableixca, pero a cambio de cosirar-la y participar activament en a suya defensa. Salvatierra d'Esca estió una "Salvatierra" que defendeba las posicions d'o Reino d'Aragón en a muga con o Reino de Navarra.[2]
Luengas y fablasEditar
Huei se i charra o castellán rechional d'Aragón, con muitos aragonesismos, como conseqüencia d'haber substituito fa poco tiempo a l'aragonés. Bi ha qui crei que tamién se i charró vasco dica o sieglo XIX porque n'ixe sieglo os habitadors d'o lugar no quereban a un mosén por no charrar vasco, y doncas, no poder confesar-los.
O lexico d'intrés etnografico de Salvatierra d'Esca se conoix relativament bien por figurar esta localidat en l'ALEANR, con a sigla Z 200.[3]
CheografíaEditar
Salvatierra d'Esca ye en a val de Roncal entre dos aliniacions montanyosas d'o flysch pirenenco cretacio-eoceno: a lo norte l'aliniación sierra d'Illón-sierra de Beldú y a lo sud sierra de Leire-sierra d'Orba. La part occidental de lo termin municipal de Salvatierra ye trescruzada por o río Esca, afluent d'o río Aragón en o entibo de Yesa, pero la mes gran part d'o termin ye en o ret fluvial d'o barranco de Gabarri, que caye en Esca en un forcallo chusto a lo sud d'o nuclio habitau,
Son monts de Salvatierra d'Esca Algaralleta, Chandri, La Cucula, mont Fragas, Huyerna, Muga de Sigüés, pui d'o Pinar, punta Salarinya, Val de Penya, La Vardipenya y Virchen de Penya.
MugasEditar
O suyo termin municipal muga a o norte con Burgui, municipio navarro en a val de Roncal; a l'este con Fago y a Canal de Berdún; a o sud con Sigüés y a l'ueste con Bigüezal en o termin municipal de Romanzado, tamién en Navarra.
LugarsEditar
D'o suyo termin municipal fa parte o lugar de Lorbés, a l'este d'o municipio, en a muga con a Canal de Berdún.
HistoriaEditar
Dica l'anyo 1208, o suyo nombre estió Obelba, con as variants Ovelva, Ouelva, Ovelba, Ubelba y Okelba. A primera cita d'a localidat estió, seguntes Agustín Ubieto, en l'anyo 890-900, recullida en o Cartulario de San Chuan d'a Peña, editau en Valencia en 1962 por Antonio Ubieto Arteta.[4]
AdministraciónEditar
Reparto de concellersEditar
| Partiu | 1979 | 1983 | 1987 | 1991 | 1995 | 1999 | 2003 | 2007 | 2011 | 2015 | 2019 |
| Partido de los Socialistas de Aragón | 3 | 4 | 3 | 1 | 2 | 1 | 1 | 1 | 4 | 1 | 4 |
| Partido Popular | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | 1 |
| Chunta Aragonesista | - | - | - | - | - | - | 1 | 1 | - | 4 | - |
| Izquierda Unida | - | - | - | - | - | - | - | - | 1 | - | - |
| Partido Aragonés | - | 3 | 4 | 6 | 5 | 3 | 5 | 5 | - | - | - |
| Independients | - | - | - | - | - | 3[6] | - | - | - | - | - |
| Unión de Centro Democrático | 4 | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - |
| Total | 7 | 7 | 7 | 7 | 7 | 7 | 7 | 7 | 5 | 5 | 5 |
FiestasEditar
- 20 de chinero.
- 19 de marzo.
- 15 d'agosto.
- 6, 7, 8, 9 y 10 de setiembre.
Veyer tamiénEditar
ReferenciasEditar
- ↑ (es) Manuel Alvar: Atlas lingüístico y etnográfico de Aragón, Navarra y Rioja. Institución Fernando El Católico. Departamento de Geografía Lingüística, Institución Fernando el Católico de la Excma. Diputación Provincial de Zaragoza, 1983. Lama 6
- ↑ (es) Álvaro Galmés de Fuentes: Toponimia: mito e historia. Real Academia de la Historia, 1996, p. 50. ISBN 849598394X, 9788495983947.
- ↑ (es) Manuel Alvar: Atlas lingüístico y etnográfico de Aragón, Navarra y Rioja. Institución Fernando El Católico. Departamento de Geografía Lingüística, Institución Fernando el Católico de la Excma. Diputación Provincial de Zaragoza, 1983. Tomo I, Lamina 3, Mapa nº 3.
- ↑ Ubieto Arteta, Agustín: Toponimia aragonesa medieval, Valencia, 1972.
- ↑ Archivo electoral
- ↑ Agrupación de Electores de Salvatierra
| Municipios d'a comarca d'a Chacetania | |
|---|---|
| Aísa | Ansó | Aragüés de lo Puerto | Artieda | Bailo | Borau | A Canal de Berdún | Canfranc | Castiello de Chaca | Chaca | Chasa | Fago | Mians | Puent d'a Reina de Chaca | Salvatierra d'Esca | Santa Cilia | Santa Cruz d'as Serors | Sigüés | Val d'Echo | Villanuga |
| Lugars d'o municipio de Salvatierra d'Esca | |
|---|---|
| Poblaus: Lorbés | Salvatierra d'Esca Despoblaus: Focheto |