Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Iberus
Vaqueta
Iberus gualtieranus alonensis
Dominio: Eukaryota
Reino: Animalia
Filo: Mollusca
Clase: Gasteropoda
Orden: Pulmonata
Familia: Helicidae
Tribu:
Chenero: Iberus
Montfort, 1810
  • Numero d'especies y subespecies polemico

Iberus ye un chenero d'a familia Helicidae, clase Gasteropoda endemico d'a Peninsula Iberica. Ye propia de puestos aridos y petrosos. O chenero Iberus ye considerato como a choya d'os gasteropodos terrestres d'a Peninsula. Por ixo a revista d'a Sociedad Española de Malacología se diz Iberus.[1]

Taxonomía

editar

O proceso d'especiación d'o chenero Iberus tien relación con a formación d'a Cordelera Betica. As sierras on viven as formas mes estrematas estioron islas y peninsulas a fins d'o Terciario en un brazo de mar que i heba entre a Meseta Espanyola y o microcontinent d'Alborán, que iban amanando-sen porque a microplaca Iberica subduciba baixo a microplaca d'Alborán. En ixas islas y peninsulas a evolución iba enfilata a chenerar especies nuevas. A forma alonensis d'o chenero Iberus que yera en o sudeste d'a meseta s'estendilló muito mes que as formas insulars.

Asinas como l'acercamiento d'as dos placas tectonicas feba que se plegase y s'alzase o fondón marín y emercheba, as islas y peninsulas se convertiban en as sierras d'a Cordelera Betica. A forma d'a meseta se mezcló con as formas insulars (gualterianus, campesinus), que yeran en proceso d'especiación incipient. A polemica ye si considerar as diferents formas d'o chenero Iberus como especies afins que hibridan u como un ciclo de razas con categoría de subespecie. As formas clasificatas como Iberus marmoratus se consideran ya prou diferents d'as formas alonensis, campesinus y gualterianus.

Seguntes Fauna Europaea,[2] o chenero contién dos especies, cadaguna con diferents subespecies:

Iberus gualtieranus alonensis
Iberus gualtieranus campesinus
Iberus gualtieranus carthaginiensis
Iberus gualtieranus gualtieranus
Iberus gualtieranus mariae
Iberus gualtieranus posthumus
Iberus gualtieranus rhodopeplus
Iberus marmoratus alcarazanus
Iberus marmoratus cobosi
Iberus marmoratus guiraoanus
Iberus marmoratus loxanus
Iberus marmoratus marmoratus
Iberus marmoratus rositae

Manimenos, a taxonomía d'o chenero ye controvertita y bi ha subespecies que son consideratas en bels casos especies independients.

Referencias

editar

Bibliografía

editar