Glaciar d'Osso
|
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla. |
| Glaciar d'Osso Glacier d'Ossoue | |
 | |
| País |  Occitania
|
| Rechión | Occitania |
| Departamento | Altos Pireneus |
| Municipio | Gavarnía e Gèdra |
| Aria protechida | Parque Nacional d'os Pireneus |
| Cordelera | Pireneu |
| Macizo | Macizo de Camachibosa |
| Val | Val d'Osso |
| Tipo | Glaciar de val |
| Estau | En retacule |
| Frent | |
| Pai | |
| Derivaus | |
| Altaria | 2.760 m |
| Largaria | 1,4 km |
| Superficie | 0,36 km² |
| Fondura | |
| Velocidat | |
| Cimas | Pico de Montferrato (3.217 m) |
| Ríos | |
.png)  | |
O glaciar d'Osso (en occitán glacièr d'Osso, en francés glacier d'Ossoue) ye un glaciar d'os Pireneus situau en o macizo de Camachibosa, en a versant norte d'a muga entre Aragón y Francia en o departamento d'os Altos Pireneus y en a rechión d'Occitania.
Ye o solo glaciar con luenga d'a cordelera, y o segundo en superficie dimpués d'o glaciar d'Aneto, pero debant d'os d'as Tres Serols y de la Maladeta.
Cheografía editar
Seguntes l'asociación Moraine, asociación pirenenca de glaciolochía, o glaciar d'Osso ye en 2011 o mas amplo d'a versant francesa, con una superficie de 45 hectarias (y o segundo d'o Pireneus dimpués d'o glaciar d'Aneto en Aragón con 62,2 hectarias[1]). A mesma asociación indica que'n ha perdiu mas de veintisiet metros de gordaria en o periodo 2001-2018[2]. S'extiende entre os 2.800 y os 3.200 metros d'altaria, y ye rodiau d'a-saber-los picos de mas de 3.000 metros como a punda de Camachibosa, a punta Chausenque u o mesmo pico de Montferrato que domina o suyo cobalto. A metat d'o sieglo XIX, a suya superficie yera de 110 hectarias y en primerías d'o sieglo XXI, a suya largaria encara pasaba d'os dos kilometros. En 2019, no teneba mas que 1,4 km de largo por 300 metros d'amplo[2].
O suyo manto de nieu y a suya praticabilidat son en cheneral buenos en primerías d'o verano, encara que o suyo estau se deteriora ascape, pendendo de l'anyo: no ye raro i trobar crepazas en zaguerías d'a temporada estival, mas que mas en a suya parti baixa, sobre a Petita Vinhamala.
O espesor d'o glaciar varía seguntes as estacions y os anyos: as espelungas Russell en son un muit buen indicador. Foratiadas en a roca, a o livel d'a parti superior d'o glaciar, se trobaban bien u baixo a nieu u bien muit por dencima, amenistrando-se un paso d'escalada ta puyar-ie.
As espelungas se troban actualment a mas de vente metros d'o livel d'o glaciar, lo que permite imachinar a grandaria d'o glaciar en l'inte d'a suya construcción y o volumen de chelo perdiu en un sieglo. L'acceso amenistra en l'actualidat d'un muit buen livel d'escalada.
Historia editar
Amás d'as tres espelungas debantditas, n'i hai una cuarta. Construita por Henry Russel, él le'n deciba la espelunga Paradis. Ye situada baixo a cima, a 3.270 m d'altaria, y ta i acceder s'amenistan cualques pasos d'escalada.
Vías d'acceso editar
Una d'as vías posibles ta acceder a o glaciar consiste en pasar por l'ibón d'Osso y prener o sendero GR 10 que leva enta a cima d'a Petita Vinhamala. Antis de pasar por as espelungas de Bellevue, a una altaria d'alto u baixo 2.400 m, o sendero se desepara: a la dreita a Petita Vinhamala y o cubilar de Baysselance, a la ezquierda a Camachibosa y o glaciar d'Osso. O sendero travesa as antigas morrenas glaciars, a on la roca ha estau modelada mientres sieglos por a erosión d'o glaciar.
Referencias editar
- ↑ (fr) Les glaciers des Pyrénées en 2011
- ↑ 2,0 2,1 (fr) Laurence Fleury, «Les glaciers des Pyrénées ont la fièvre», Le Mag n° 391, suplemento en Sud Ouest, 28 setiembre de 2019, pach. 4-9.
Bibliografía editar
- (en) R. Marti, S. Gascoin, T. Houet, O. Ribière, D. Laffly, T. Condom, S. Monnier, M. Schmutz, C. Camerlynck, J. P. Tihay, J. M. Soubeyroux, P. René, Evolution of Ossoue Glacier (French Pyrenees) since the end of the Little Ice Age, The Cryosphere, vol. 9, n° 1773-1795, 2015. DOI 10.5194/tc-9-1773-2015.