Cruzadas
As cruzadas estioron una serie de campanyas militars a sobén feitas a requesta d'o Papato, y que escayeixioron entre os sieglos XI y XIII, contra os musulmans ta a conquista de Tierra Santa.
En primeras fuoron motivatas por os intreses expansionistas d'a nobleza feudal, o control d'o comercio con Asia y l'afán hechemonico d'o Papato sobre as monarquías y as Ilesias d'Orient.
Primera cruzadaEditar
En a primera cruzada, en 1096, os cruzaus consiguen vencer a os turcos, trescruzar Anatolia y plegar dica Siria, os bizantins ocupan un tercio d'Anatolia.
A o Papa Gregorio VII se debe a idea de que os paises cristians se unisen ta luitar contra o común enemigo relichioso que yera o Islam.
A predicación d'Urbán II prencipio una cruzada formada por multitut de chent humilde, endrezata por o predicador Pero o ermitán. Iste grupo formó a clamata cruzada d'os probes.
Dende Bizancio s'endrezoron enta Siria trescuzando o territorio selchucida, a on consiguioron una serie de sorprendents victorias. En Siria setioron Antioquía, que conqueriron tras siet meses de setio.
O 15 de chulio de 1099 fue presa Cherusalem[1] dimpués d'un setio de cinco semanas. Os principes cruzaus se repartioron os territorios conquiestos y fundoron bells estatos feudals asignando feudos menors a los suyos vasallos.[2]
Segunda cruzadaEditar
A segunda cruzada (1147-1148) no podió venzer a resistencia turca en Anatolia y plegó dica Tierra Santa por mar.
La segunda cruzada estió una empresa militar entre los anyos 1147 y 1149 dirichida por l'emperador Conrado III y por Loís VII de Francia baixo la influencia de Bernal de Claraval.
Tercera cruzadaEditar
En 1176 os bizantins, que yeran reconquerindo Anatolia topetan con a resistencia d'o soldanato turco de Konya (antiga Iconium).
A terzera cruzata s'esgalla en dos brancas, l'emperador Frederico I Barbarroya pasa por l'Imperio Bizantín, ye vencito por os turcos y muere afogato en 1190. Felipe Augusto y Ricardo Corazón de Lión prenen a vía maritima y conquieren Chipre en 1191-1192.
Quatrena cruzadaEditar
A quatrena cruzada salió de Venecia por mar en 1202, pero s'esbarra. Con a escusa de restituir a un emperador bizantín destronato os cruzaus prenen Costantinnoble en chulio de 1203. Son forachitatos en motín y tornan a prener a ciudat o 13 d'abril de 1204. l'Imperio Bizantín s'esminglanó. Os cruzaus creyan un Imperio Latín en a rechión d'os estreitos con Balduín de Flandres como emperador.
Cinquena cruzadaEditar
L'emperador Frederico II d'o Sacro Imperio Román-Chermanico organizó una expedición que arribó en Sant Chuan d'Acre. Fació un pacto con o soldán El Kamil obtenendo Cherusalem, Betlem y Nazareth.
Seisena cruzadaEditar
O rei Loís IX de Francia organizó una expedición contra o Echipto, y dimpués de prener Damiata en l'anyo 1249 fue esconfito en Mansura y feito preso. Habioron de pagar un alto rescate. Dimpués de fer fortificar Sant Chuan d'Acre o rei torna ta Francia en l'anyo 1254.
Setena cruzadaEditar
En l'anyo 1270 bi ha una cruzada contra Túniz con a intención de recristianizar ixa tierra. Una epidemia fa morir a muitos cruzaus y a lo mesmo rei de Francia.
Zaguera presencia d'os cruzausEditar
Os mamelucos conquieren Sant Chuan d'Acre en l'anyo 1291 y os cristians han d'evaquar Tiro, Beirut y Sidón. Encara se mantendrá un estato cruzau en Chipre, que cayerá en mans d'a Republica de Venecia, y la presencia de los hespitalers en Rodas dica l'anyo 1523.
Conseqüencias linguisticasEditar
Cambioron as denominacions de grupos relichiosos entenditos como etnoconfesionals.
Os musulmans diciban francos a los cruzaus, y talment con este mesmo sentito son mencionatos os cruzaus en a "Cronica de Morea":
D'esta traza si os cristians yeran conoixitos como rumís, dimpués fuoron conoixitos como "francos" por l'orichen frequent francés d'os cruzaus.
O termin sarracín, que yera como os cristians deciban a los arabes pasó a servir pa designar a totz os musulmans.
Os caballers que participoron en as cruzadas conoixioron en part l'antroponimia arabe y una vegata tornatos a casa a beluns encara lis feba goyo y la transmitiban. D'esta traza en Navarra bi habió un noble que se deciba "Saladín". Tamién asinas se preba d'explicar o toponimo Tiebas en o municipio de Tiebas-Muru Artederreta.
ReferenciasEditar
- ↑ (es) David González Ruiz: Breve Historia de la Corona de Aragón. Ediciones Nowtilus, S.L., Madrit, abril de 2012, p. 66, ISBN 978-84-9967-306-6
- ↑ Hermann Kinder, Werner Hilgemann, Manfred Hergt Atlas Histórico Mundial. De los orígenes a nuestros días Akal, 2007.
BibliografíaEditar
- Runciman, Steven: Historia de las cruzadas (3 vols.). Alianza Editorial, 1973, ISBN 978-84-206-2997-1.
- Maalouf, Amin: Las cruzadas vistas por los árabes. Alianza Editorial, 2005, ISBN 978-84-206-7673-9.
- Flori, Jean La Guerra santa. La formación de la idea de cruzada en el Occidente Cristiano, Editorial Trotta, 2004.
- Oldenbourg, Zoé: Las cruzadas. Edhasa, 2003, ISBN 978-84-350-2620-8.
- Zaborov, Mijail: Historia de las cruzadas. Akal, 1979, ISBN 978-84-7339-423-9.
- Pernoud, Régine: La mujer en tiempo de las cruzadas. Ediciones Rialp, 1991, ISBN 978-84-321-2819-6.
- Pernoud, Régine: Los hombres de las cruzadas. Swan, 1986, ISBN 978-84-85595-45-7.
- Heers, Jacques: La primera cruzada. Editorial Andrés Bello, 1997, ISBN 978-84-89691-11-7.