Cartuixa Baixa

A Cartuixa Baixa, u mas a sobén a Cartuixa (en castellano Cartuja Baja), ye un barrio rural situau a o sud-este de Zaragoza (districto de Las Fuents).

Cartuixa Baixa Cartuja Baja
Barrio rural de Zaragoza
Entidat  • País  • Ciudat	Barrio rural Aragón Zaragoza
Superficie  • Total	Pos. 3 de 14 123,98 km²
Población  • Total (2018)	Pos. 7 de 14 2.049 hab.
Codigo postal	50110
Nº distrito	1
Parroquial • Archidiocesi • Arcipestrau • Parroquia	Zaragoza Las Fuents Inmaculada Concepción

O barrio naixió arredol d'a Cartuixa d'a Inmaculada Concepción u de Miraflors, monesterio d'o sieglo XVII d'a Orden d'os Cartuixos, albandonau en 1835 por a desamortización de Mendizabal.

A man d'o nuclio habitau ye o galacho de la Cartuixa, que actualment fa part d'a Reserva Natural d'os Sotos y Galachos d'Ebro.

Historia

Os monches cartuchos d'a comunidat existent en a redolada d'Alcanyiz arriban en 1643 ta o puesto de l'actual Cartuixa Baixa en Zaragoza fuyindo d'a presencia de tropas francesas que i plegaban d'a guerra d'os Segadors. O monesterio prencipia a construyir-se en 1651 rematando-se as construccions principals en 1693 y a ilesia en 1718, estando consagrada en 1731.

Dende 1808 dica 1814 a cartuixa fue zarrada por o gubierno d'o rechimen napoleonico entre a guerra d'o Francés. Por ixas envueltas se converte en puesto de mando d'o estau mayor d'o cheneral Junot, mientres o setio de Zaragoza de 1809.

Anyos dimpués a desamortización d'o Trienio Liberal (1820-1823), obligó a os monches a albandonar o monesterio, tornando atra vegada en 1823. A orden d'os Cartuixos ye definitivament suprimida con todas as atras ordens relichiosas d'Espanya debiu a la desamortización de Mendizábal, qui ordenó a confiscación d'as propiedaz d'as congregacions en 1835. A cartuixa y os suyos biens se sacan a barata, os suyos monches son definitivament forachitaus y o monesterio ye crompau por cuantos propietarios que logan o terreno y as dependencias a agricultors que ocupan as celdas d'os monches y, en bels casos, las transforman.

Actualment, os suyos edificios fan parti d'o barrio d'a Cartuixa Baixa de Zaragoza, y belún s'utiliza como vivienda particular. De l'antigo monesterio barroco se conservan as dependencias: a portalada, a hospedería, l'almadacén, a ilesia, a torre y a sacristía, l'exterior d'o refectorio, partis de bellas celdas, parti d'o patio d'o claustro gran y parti d'o muro que rodia o recinto con as suyas chicotas torretas semicirculars. O trazau cheneral d'a cartuixa coincide con as carreras d'o barrio actual.

Mientres o sieglo XX, a Catuixa pasó de lugar a barrio zaragozano, pero conservando o suyo aislamiento caracteristico. O Plan Cheneral d'Ordenación Urbana de l'anyo 1968 posibilitó a transformación d'os zaguers anyos. L'agricultura deixó d'estar a base d'a población, en recalificar-se os terrenos situaus arredol d'a carretera de Castellón. O desarrollo industrial fue uniu a o demografico.

Fosal d'a Cartuixa

Como en a mayoría d'as ciudades d'a epoca, en Zaragoza os cadavres yeran enterrecaus en l'interior d'as iglesias, en os fosals que as parroquias teneban en l'exterior d'ellas y en os conventos y monesterios.

O Reyal y Cheneral Hespital de Nuestra Sinyora de Gracia poseyeba un fosal a on s'enfosaba a toz aquels malautos que moriban en o hespital y que no teneban sepultura propia u se desconoixeba a suya identidat. Debiu a la precaria hichiene que ixo causaba, en 1789 se fa platera en Zaragoza a manca d'espacios y administración d'as inhumacions. Finalment en 1790 se fa a obra d'un nuevo espacio pa o hespital baixo las directrices d'o Marqués d'Ayerbe, que s'engueraría en 1791.

En 1804 se promulgó una circular que prohibió soterrar en as ilesias y obligó a construyir fosals en os extramuros difuera d'as localidaz. Iste fosal d'o Hespital de Nuestra Sinyora de Gracia ye o que se convirtió dende l'anyo 1814 en o fosal provisional de Zaragoza. Ista provisionalidat duró dica o mes de setiembre de l'anyo 1823.

O fosal d'a Cartuixa ye muito mas amanau a o nuclio de Zaragoza que a o d'a Cartuixa Baixa. Ye en a carretera de Castellón N-232 debant d'o poligono Sant Carlos. Os pabillons de dentrada y a capiella tienen intrés artistico. Ye catalogau d'Intrés Arquitectonico (B).

O fosal d'a Cartuixa Baixa ye o mas antigo en activo de Zaragoza (1791), ya que o fosal de Torrero s'inauguró mas de cuaranta anyos dimpués. Actualment o fosal d'a Cartuixa ye propiedat d'a Deputación Provincial de Zaragoza.

Se veiga tamién

• Linia 200 d'Adif.
• Linia 210 d'Adif.
  • Estación de Zaragoza-La Cartuixa.

Vinclos externos

• (es) www.CartujaBaja.com
• (es) En a Gran Enciclopedia Aragonesa

• Datos: Q5962725