Valle d'Otal (Sobrepuerto)

(Reendrezau dende Val d'Otal)
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Iste articlo tracta sobre a val d'o barranco d'Otal, a on se troba o lugar homonimo, en Sobrepuerto. Ta atros usos d'«Otal» se veiga Otal (desambigación).
Val d'Otal
Valle d'Otal
A valle d'Otal en agüerro, envista dende Basarán
Administración
Estau
País Aragón
Comarca Sobrarbe
Municipio Broto
'
Cabecera Otal
Capital {{{capital}}}
Localidaz {{{localidatz}}}
Chentilicio {{{chentilicio}}}
Cheolochía
Acceso
Ríos Barranco d'Otal
Largaria Bels 12 km
Orientación
Cheolochía
Tipo
Macizo Pireneus
Mapa

A valle d'Otal ye una valle perinenca aragonesa situada en as sierras interiors, en o espacio d'interfluvio d'os ríos Galligo y Ara, en a subcomarca historica y tradicional d'o Sobrepuerto. Tiene una largaria aproximada de 12 km y forma d' «L» progresiva, cara ta l'este.

A resigue o barranco d'Otal u río Forcos, afluent de l'Ara, y ye una d'as dos valles que drenan o Sobrepuerto, en estando l'atra la d'o barranco d'Oliván, que baixa ta o Galligo.

Os lugars que se troba en a valle son, en orden de descenso, Otal (1465 msnm), a pardina de Niablas, Basarán (1366 msnm), Escartín (1330 msnm), Bergua (1033 msnm) y a Pardina d'a Isuala pa rematar. Se'n destaca, de beluns d'ellos, a considerable altitut a on que se troban.

Cheografía

editar

A valle d'Otal ye la valle d'o barranco d'Otal, que dimpuesas, en o suyo recorriu, recibe o nombre de río Forcos. A compleguera ye zarrada en norte por as estribacions d'o macizo d'a Erata y o tozal de Pelopín, que forman una enorme cul asolanada a on que ye asolau o lugar d'Otal, antiga cabecera d'a valle.

A valle va zarrando-se a boniquet dica que as garras d'o macizo d'a Manchoya, en l'este, le obligan a fer una curva y virar, de sentiu nort-sud dica ueste-este, mientres pasa por debaixo d'Escartín y Basarán, os dos nuclios concaraus muit por alto d'o río. Dimpuesas, o río Forcos recibe l'augua d'o barranco de la Pera (que drena dende Sant Cocobat, Cortiellas, Ciellas y Sasa de Sobrepuerto) en o parache d'a palanca de Bergua, y se torna a encaixonar dica que amaneix en a valle de l'Ara por o recolón de Boyars. O barranco de la Pera (que no dimana d'a fruita, sino que ye una forma antiga de <PETRA, «piedra»), ye o suyo principal afluent.

O barranco d'Otal ye conoixiu por lo zarrau que ye. Efectivament, a ran d'a on son as enrunas de Niablas, o barranco prencipia a enfundiar-se con succesivas gorgas y foces socavadas en a penya, por paraches de selvas caducifolias espesas y baixants feriosas, y arriba a lo suyo maximo atractivo en o trampo que queda por debaixo de Basarán y Escartín, especialment en os arredols d'o parache que en dicen o Puent d'as Crabas, a on ya se le i comienza a dicir Forcos.

En istos paraches, a prefundidat d'o cauce ye tal que o sol no i dentra si que ratos contaus en o verano, y da lugar a fenomenos microclimaticos, como a inversión altitudinal d'a vechetación, y a conservación d'endemismos botanicos que troban en ixas foces un recuesto contra o frido hivernal.

En os zaguers anyos, s'ha popularizau a practica d'esportes d'aventura en ista parte de Sobrepuerto. O descenso de barrancos en o Forcos atrai cada vegada a mas vesitants, pero tamién bi ha camins ta la practica d'o senderismo y una pista útil ta fer bicicleta de montanya tiene un troz adintro d'a valle, entre Basarán y o cuello de Basarán.

Se veiga tamién

editar