Túnel de Cotefablo

(Reendrezau dende Tunel de Cotefablo)
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Iste articlo tracta sobre o tunel de Cotefablo, debaixo d'o puerto homonimo. Ta atros usos de Cotefablo, se veiga Cotefablo (desambigación).

O túnel de Cotefablo ye un túnel carretero d'Aragón que se troba en a N-260 en o puerto de Cotefablo, limite entre as comarcas de l'Alto Galligo y o Sobrarbe, en a provincia de Uesca.

Boca d'o túnel de Cotefablo, costau de Yesero.

Mesura bels 700 metros de lonchitut[1] y coincide con o punto de coronación d'o puerto carretero homonimo, a 1423 msnm, aproximadament a la metat d'o suyo recorrito.

Historia editar

O túnel ye una infraestructura propiedat d'o Ministerio d'Obras Publicas d'Espanya, operada por a suya demarcación en a provincia de Uesca. Se construyó en a II Republica Espanyola, inaugurando-se en 1935, anque se vido modificau mientres a Guerra Civil espanyola por o Exercito republicano, que arribó a planteyar-se un contra-ataque en a ribera d'o río Galligo dende Sobrarbe.[2]

En 1937, dimpuesas d'as primeras escaramuzas con os sublevatos en o puerto, se pensó de dinamitar-lo ta privar una invasión en sentito contrero, t'a val de Broto, opción que finalment fue desestimata. L'Alto Galligo, Sobrepuerto y a val de l'Ara cayón definitivament en mans d'os nacionals en os primers meses de 1938, configurando a dita Bolsa de Bielsa con os territorios encara controlatos por os republicans.

Dica 1993, o túnel no teneba iluminación. O puerto carretero de Cotefablo ye muit apreciato en a practica d'o ciclismo, pus tiene rampas importants por os dos costaus, y muestra d'ixo ye que a Vuelta ciclista a Espanya i ha pasau en bellas ocasions. En una d'ellas, en a edición de 1989, o corredor alemán Reimund Dietzen i sufrió una aparatosa caíta a causa d'a mala iluminación[3] en a que se fracturó o cranio. Como resultau d'aquella caita, a Organización d'a Vuelta Ciclista fue condenata a pagar una indeminzación de 482.000 euros a Dietzen en 2006.[4]

Caracteristicas editar

 
Interior d'o túnel.

O galibo permeso ye de 4,2 metros d'altaria, y o túnel tiene una limitación permanent de velocidat a os vehiclos convencionals de 50 km/h. Como en buena cosa d'as suyas baixants, o túnel ye sinyalizau de forma que se recuerda a os conductors a prohibición d'adebantar. A circulación con luces de cruce ye obligada, a tamas que o túnel sía iluminau.

Historicament, as diferencias en a insolación d'as dos bocas d'o túnel, especialment marcadas en hibierno, facilitaban a formación de napas de chelo en a calzada. Dende 2007 i hai instalada una tolba de sal en a boca costau Ara que sirve ta prevenir l'aparición d'iste tipo de riesgos.

O túnel tiene, antimás, una regulación semaforica condicional activada por detectors de vehiclos con galibo excepcional, que s'instalón en os arredols d'as dos bocas en 2010.

Referencias editar

  1. (es) Dentrada Puerto de Cotefablo en a edicion en linia d'a Gran Enciclopedia Aragonesa, consultada o 8 de noviembre de 2015.
  2. (es) Esquema general de la Guerra en Serrablo 1936-1938, en a Revista Serrablo, expublicau l'1 de chunio de 1990.
  3. (es) Noticia Dietzen sufre una grave caída con fractura craneal en El País, espublicada o 7 de mayo de 1989.
  4. (es) Unipublic deberá indeminzar con 482.000 euros a un ciclista por una caida en la Vuelta a España de 1989, espublicada o 14 de chunio de 2006.

Vinclos externos editar