Terminación -ui (toponimia)

A terminación -ui ye común en a toponimia de Ribagorza oriental y Pallars. Como va dimpués de radices que en muitos casos son antroponimos se crei que deriva d'un antigo sufixo indicador de pertenencia.

Se crei que ye equivalent etimolochico d'a terminación -ués propia de l'Alto Aragón occidental y d'a terminación -ué més propia de Sobrarbe y Ribagorza occidental, y ye equivalent semantico d'a terminación occitana -ac y d'a terminación -asco propia d'os Alpes y Norte d'Italia.

A terminación -ui ye fácil que siga a evolución fonetica d'un sufixo -oius activo en tiempos baxoimperials y alta Edat Meya y de probable orichen prerromán. Este sufixo -oius ye documentato en as parabras:

• ATTOIUS, quaternato en Galia chunto a lo chentilicio Attius documentato en Hispania.
• ANNICCOIOS, quaternato en Aquitania a lo costato d'o cognomen Annicus, quaternato en una inscripción de Nîmes.
• CAPITOIOS, quaternato en una inscripción d'a Galia Narbonesa, a lo costato d'o cognomen Capitos, quaternato en Bordeus.
• CONTEDOIOS, a lo costato d'o chentilicio Contedius, documentatos en a Lugdunense.
• CONTESOIOS, derivato d'o chentilicio Contessius, que se puet leyer en bellas inscripcions galas.
• LUSSOIUS, nombre d'un dios de Luxeuil, quaternato en una inscripción d'esta ciudat de Haute Saône.

As inscripcions en -ODIUS pueden estar hipercorreccions de -OIUS, (contra hodie > hoye en latín vulgar, "huei" en aragonés y Podium > poyo en latín vulgar, "pueyo" en aragonés):

• ALLODIUS, quaternato en Galia, a lo costato d'o cognomen Allus quaternato en Hispania.
• CARANTODIUS, una inscripción gala, a lo costato de Carantius en a mesma inscripción.
• GENETODIA, nombre de muller documentato en Galia, a lo costato d'o cognomen Genetus.

Lista de toponimos terminatos en -ui

• Ardanui.
• Arescui (antigo castiello d'o Pallars).
• Arestui (Sort).
• Zanui.
• Bafalui.
• Balastui/Balestui (Sort).
• Barnui (antigo castiello d'o Pallars).
• Beranui.
• Beranui/Brenui (Monrós).
• Berganui.
• Bernui (Sort).
• Bresui (Sort).
• Bretui (Sort).
• Cabarui (Bonansa).
• Castarnui (Bonansa).
• Cellui/Sellui (Sort).
• Corroncui/Corruncui (Tremp).
• Denui
• Ensui /Lloc d'En Sui, antigo castiello d'o Pallars.
• Envonui/Ambonui (Sort).
• Espui.
• Labazui.
• Llessui.
• Lorrui.
• Mencui (Sort).
• Mentui (Sort).
• Monebui (Sort).
• Montanui.
• Pedarmui/Pedramui.
• Penarrui (Senet).
• Pernui (Sort).
• Ralui.
• Salmanui.
• Sanui.
• Semui.
• Sensui (Tremp).
• Senui.
• Serradui.
• Sompornui.
• Tendrui/Tenrui (Tremp).
• Tercui (Tremp).

Toponimos que han puesto tener una terminación en -ui

• Aidi (Llavorsí).
• Andaní. (Alfarrás).
• Beraní/Braní. (Rialp).
• Roní (Sort).
• Seurí (Sort).

Referencias

• Gerhard Rohlfs. LE SUFFIXE PRÉROMAN -UÉ, -UY DANS LA TOPONYMIE ARAGONAISE ET CATALANE. Archivo de Filología Aragonesa IV. 1952.