Rolde. Revista de Cultura Aragonesa

(Reendrezau dende Rolde (revista))
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Este articlo ye sobre una historica revista; p'atros usos, se veiga Rolde (desambigación).

Rolde. Revista de Cultura Aragonesa ye a revista de l'asociación "Rolde de Estudios Aragoneses, antesmás "Rolde d'Estudios Nazionalista Aragonés", una d'as mes veteranas d'entre as revistas actuals publicatas en Aragón. Os temas que tracta son variatos: dreito, historia, literatura, cine, cheografía, viaches, politica, opinión, patrimonio cultural, lingüistica, etc.

Historia editar

A revista Rolde encomenzó a existir en tiempos d'a transición tardana estando un d'os primers medios d'expresión d'o nacionalismo aragonés y de difusión d'os elementos d'a cultura aragonesa que os nacionalistas d'ezquierda aragoneses apreciaban. O mesmo nombre d'a revista Rolde ye una parola aragonesa, usual por tot Aragón, de fueras d'en bels puestos d'a Francha Oriental on se diz rogle.

A revista la empentoron en noviembre de 1977 os propios fundadors de l'asociación, cuan ista encara se deciba "Rolde d'Estudios Nacionalista Aragonés" (RENA): José Luis Melero, que encara perteneixe a o Consello de Redacción, José Ignacio López Susín, Jorge Cancer, Guillermo Bovio y Carlos Polite.

O primer numero fue publicato en noviembre de 1977. Os primers numeros yeran de caracter artesanal y con una emisión redueita, pero en noviembre de 1979 se publicó o numero 7 con millor calidat d'impresión y atro formato, dando-li tamién caracter de revista trimestral.

A os fundadors d'a revista, que yeran ta part d'alavez estudiants d'a Universidat, se i sumoron dimpués atros nombres como Vicente Pinilla, Salvador Badía, Julia Ara, Chesús Bernal, José Luis Acín y Antonio Peiró. En 2003 se i incorporó qui hue sigue coordinando a revista: Víctor Juan Borroy, profesor d'a Universidat de Zaragoza, director d'o Museu Pedagochico d'Aragón, ensayista y novelista. Dinantes l'heban feito Antonio Pérez Lasheras y Gerardo Alquézar.

Caracteristicas editar

Ya dende l'editorial d'o suyo primer eixemplar, a revista contrimostró que actuaría sobre dos eixes, o politico y o cultural, si bien en 1991 a primer vesant perdió protagonismo en favor d'a segunda, coincidindo con o cambio de denominación de l'asociación, prescindindo d'a parola "nacionalista" en o suyo nombre. Manimenos, a revista ha conservau siempre o compromiso aragonesista d'os primers Roldes y s'ha posicionau muit firmement a favor d'a plena autonomía y en contra d'o trescole de l'Ebro.

A revista ha realizau grans esfuerzos ta reivindicar a cultura aragonesa en diferents momentos historicos y en muit variadas disciplinas, con l'obchectivo de fomentar a suya analís, comprensión y difusión. Destaca tamién o esfuerzo meso en a promoción de chóvens artistas y escritors aragoneses: dende a suya pachina web se convida a os chóvens creyadors a ninviar as suyas colaboracions ta la revista, sin que a falta d'experiencia u notorio sía un impedimento. Beluns d'os mas importants escritors aragoneses empecipioron publicando en Rolde os suyos primers treballos.

Dende o punto de vista lingüistico estió a primera revista trilingüe d'Aragón. Apareixeban con total naturalidat y regularidat articlos en aragonés y catalán (dialectals u stándard). Muitas d'as investigacions publicatas en Rolde entre as decadas de 1970 y de 1980 yeran ineditas, y dende o punto de vista de l'aragonés se facioron publicacions sobre o "lexico aragonés" d'Obón, Val Torres y Campo Visiedo. Estas investigacions sobre lexico mes bien yeran listas parolas diferents d'o castellano stándard d'o sieglo XX entre as que trobábanos chunto con os muitos aragonesismos, arcaísmos y vulgarismos castellanos y catalanismos. Bi habió un numero on se parlaba amplament sobre l'aragonés que encara podeba sentir-se en lugars d'a Val d'Onsella y d'os residuos d'Aragonés d'atros lugars de Cinco Villas tan a o sud como Taust. En as primeras anyatas escribioron sobre l'aragonés autors como Francho Nagore Laín, Chusé Inazio Nabarro y Chesús Bernal. Escribió en aragonés tamién Artur Quintana, o especialista en catalán d'Aragón d'a Universidat de Heidelberg, ya conoixedor en ixas envueltas de l'aragonés mugant con o catalán, y d'os residuos d'aragonés en o castellano de Torrociella d'Alcanyiz y Castelserás.

Escribioron en catalán u sobre o catalán autors como Desideri Lombarte, o poeta de Penyarroya de Tastavins. Mesmo sumando os articlos en aragonés y catalán, a mes gran part d'os articlos yeran en castellano.

O numero 41º-43º estió un numero especial con formato pareixito a un libro y conmemoraba as 10 anyatas d'existencia d'a revista.

Dende 2006, cualques contenius d'os tres u cuatro numeros anyals pueden descargar de gratis dende a suya pachina web en formato PDF. De cabo cuan, con ocasión d'escayecimientos especials, a revista fa numeros dobles monograficos (Destacan os dedicaus, por eixemplo, a Miguel Labordeta, Chuaquín Costa u a Félix Romeo.

Colaboradors editar

Encara que os contenius de Rolde son ampraus de gratis por os suyos autors, a revista puede avantar-se d'haber visto pasar por as suyas pachinas a os mas ilustres literatos, intelectuals y artistas aragoneses (y no nomás aragoneses) d'a epoca recient. Entre os escritors se'n puede destacar a Eloy Fernández Clemente, José Antonio Labordeta, Luis Alegre, Félix Romeo, José Luis Melero, Ignacio Martínez de Pisón, Antón Castro, Daniel Gascón, Miguel Ángel Ruiz Carnicer, Vicente Pinilla, Antonio Pérez Lasheras, Ángel Guinda u Agustín Sánchez Vidal. Beluns d'os artistas mas importants que i han participau son: Jorge Gai, Natalio Bayo, José Manuel Broto, Ignacio Fortún, Antonio Saura, Salvador Victoria, Julia Dorado, José Herrera u Pepe Cerdá

Bibliografía editar

Vinclos externos editar