Basco soletán

(Reendrezau dende Dialecto soletán)
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Soletán
Xiberotarra

O dialecto soletán
Localización cheografica
Estau {{{estau}}}
País {{{país}}}
Rechión {{{rechión}}}
Parlau en Sola
Lugars principals
Estatus
Atras denominacions {{{atras denominacions}}}
Charradors
Oficial en No ye oficial
Reconoixiu en {{{reconoixiu}}}
Regulau por Euskaltzaindia
Vitalidat Alta
Literatura
Escritors principals
Rasgos dialectals ü vueita, sibilants sonoras
{{{familia1}}}
ISO 639-1 {{{iso1}}}
ISO 639-2 {{{iso2}}}
ISO 639-3 {{{iso3}}}
SIL {{{sil}}}

O soletán[1] (en euskara batua zuberera, en soletán "xiberotarra" u "xiberoko eüskara") ye un euskalkia u dialecto d'o euskara charrato en cuasi tota Sola y en Eskiula, esta zaguera localidat situata en Biarn, y huei a sola localidat fuera d'Euskal Herria on se charra o euskara como idioma materno.

Senyal en basco y francés de Bienplegata a Sola entre Barkoxe y Eskiula, chusto a la entrata de Sola: Xiberoa. Eüskal bihotza. Onki Jin. - Soule. Le Coeur Basque. Bienvenue.

Por a suya localización, o soletán tien influencia d'o biarnés (occitán) en o vocabulario y en a fonolocía. Se tracta d'un dialecto de gran homocheneidat, estando dividito en dos subdialectos: O de Pettarra a lo norte y lo de Basabürü a lo sud. Ciertos lugars de Sola s'amanan a lo euskara de Amikuze, que ye una parla de transición entre o soletán y o dialecto baixo-navarro. Ditos lugars son Domintxaine-Berroeta, Arüe-Ithorrotze-Olhaibi, Lohitzüne-Oihergi y Etxarri.

Por estar tan luent Sola y Bizcaya d'o centro d'as tierras de luenga basca, o dialecto soletán chunto con o dialecto bizcaíno son os que presentan diferencias mes grans con respecto a lo basco cheneral y a l'actual euskara batua (que actualment representa o basco cheneral porque se basa en una parla central equidistant de totas a la que s'anyaden os neolochismos y formas consideratas correctas). As diferencias entre o soletán y o basco batua consisten en a pronunciacion (accento marcato, la ü vueita y as sibilants sonoras), o vocabulario y morfolochia. Entre toz os euskalkis, ye o que ye mes a man con o dialecto roncalés actualment desapareixito, dica o punto que Louis Lucien Bonaparte los clasifico como un solo dialecto d'o idioma basco.

Vocabulario editar

Cualques particularidaz lingüisticas soletanas
Aragonés Euskara batua Soletán
Adverbios : nunca sekula(n) sekülan
a sobén maiz, sarri üsü
Adchectivos : bien ongi, ondo hunki, ontsa, huntsa
polito, fermoso eder eijer
Verbos : desvenir-se gertatu, jazo agitü
haber ukan üken
plevia euri ebi
terminar bukatu, amaitu, urrendu ürrentü
venir etorri, joan jin
Nombres : cocina sukalde sükalte
flor lore, lili lili
lugar alde, leku atze, lekü
mont, montanya mendi, bortu bortü, borthü
plevia euri ebi
poeta bertsolari koblakari / bertsulari
sol eguzki/eki eki, ekhi
salida irten, atera, ilki elki
Sola Zuberoa Xiberoa
Embotatas : (no documentato) Lapurtar, Behenafar Manex (embotata que fan servir en Sole para os habitants de Labort y Baixa Navarra)

Referencias editar


Dialectos d'o basco
Alto Navarro | Baixo Navarro | Bizcaíno | Guipuzcuán | Labortán | Roncalés | Soletán | Stándard