Deputación Cheneral d'Aragón

A Deputación Cheneral d'Aragón (tamién conoixida como Gubierno d'Aragón u simplament, por as suyas siglas DChA) ye l'organo de gubierno d'a comunidat autonoma d'Aragón, que representa o poder executivo. A suya siede se troba en o Edificio Pignatelli. Encara que l'organo actual naixió con a Transición Espanyola (como organo preautonomico, en 1978, y como organo executivo d'a Comunidat Autonoma seguntes o Estatuto d'Autonomía d'Aragón de 1982) tien o suyo orichen historico en a Deputación Cheneral d'o Reino d'Aragón u Cheneralidat d'Aragón, que estió vichent entre 1364 y 1708. Ye una d'as tres institucions tradicionals aragonesas, chunto con o Chusticia d'Aragón y as Corz d'Aragón.

Deputación Cheneral d'Aragón


L'Edificio Pignatelli, seu d'o gubierno
Información d'o Gubierno
Churisdicción	Aragón
Seu	Pyo. María Agustín, 36 Zaragoza, Aragón 41°39′00″N 00°53′00″U
President	Jorge Azcón Navarro
Localización
Deputación Cheneral d'Aragón Deputación Cheneral d'Aragón en Aragón
Sitio web
aragon.es

Iste articlo fa parti d'a serie
Politica d'Aragón

Poder lechislativo
As Corz d'Aragón

Poder executivo
President
Deputación Cheneral d'Aragón

Poder chudicial
Tribunal Superior de Chusticia d'Aragón
Audiencia Provincial d'Aragón

Atros articlos
Boletín Oficial d'Aragón
O Chusticia d'Aragón
Eleccions autonomicas
Estatuto d'Autonomía d'Aragón

Historia

Edat Meya y Moderna

Se veiga l'articlo prencipal: Deputación Cheneral d'o Reino d'Aragón

Ista institución naixió como organismo permanent que gubernaba bels afers d'a politica aragonesa dende a convocatoria d'unas Corz d'Aragón, dica l'otra. En primeras, a prencipal función que teneba yera a cullita d'as Cheneralidaz, impuesto que se culliba d'os productos que pasaban as buegas aragonesas, creyau en 1364. Encara que en bel momento se pensó de fer una Deputación Cheneral de toda la Corona d'Aragón, instalada en Gandesa, decamino se decidió de fer-ne una en cada territorio: a Deputación Cheneral d'Aragón, a Cheneralidat de Catalunya y a Cheneralidat de Valencia.

Dende metat d'o sieglo XV s'estableix que tenese ueito deputaus, dos de cada brazo d'as Corz d'Aragón: nobleza, caballers y infanzons, clero y ciudaz. En 1446 se decide de trigar-los por sorteyo con o sistema d'a insaculación, que se feba toz os anyos o día 3 de mayo.

En 1436 s'acordó de bastir-se una siede a canto d'a Seu d'o Salvador de Zaragoza: as Casas del Reyno, en do s'instaló tamién o Chusticia d'Aragón, i heba una gran cambra pa fer as sesions d'as Corz d'Aragón y se creyó l'Archivo d'o Reino d'Aragón. Se cremó en chinero de 1809.

Amás d'a cullita d'impuestos, a Deputación s'ocupó d'otros treballos: s'organizó a Guarda d'o Reino pa luitar contra o bandolerismo, se cusiraban y apanyaban os camins y puents pa fer honra a o comercio, fació analisis d'a economía pa mirar de millorar a suya situación, se pagaba a un Cronista d'Aragón pa que escribise a historia d'o reino, etc.

A Deputación defendió a sobén os Fueros d'Aragón -y os privilechios d'una parte d'a sociedat aragonesa- contra l'absolutismo d'a monarquía hispanica, pero dimpués d'a Rebelión de 1591 perdió muito poder, y en 1707 se suprimió, como todas as institucions aragonesas, con os Decretos de Nueva Planta.

Actualidat

A recuperación de l'autonomía d'Aragón en a preautonomía de 1978 y o Estatuto de 1982 permitió de recuperar ista antiga institución, convertida en l'organo d'o poder executivo d'Aragón. A siede ye en l'Edificio Pignatelli de Zaragoza.

Composición

O suyo President u President d'o Gubierno d'Aragón ye esleyiu por as Corz d'Aragón, diriche o gubierno y ye a maxima autoridat d'a Comunidat Autonoma. Os atros miembros d'a Deputación Cheneral d'Aragón son nombraus por o President.