Glaciar deras Oletas de Gauba
|
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla. |
| Glaciar deras Oletas de Gauba Glacier des Oulettes de Gaube | |
 | |
| País |  Occitania
|
| Rechión | Occitania |
| Departamento | Altos Pireneus |
| Municipio | Gavarnía e Gèdra |
| Aria protechida | Parque Nacional d'os Pireneus |
| Cordelera | Pireneu |
| Macizo | Macizo de Camachibosa |
| Val | |
| Tipo | Glaciar de montanya |
| Estau | En retacule |
| Frent | |
| Pai | |
| Derivaus | |
| Altaria | 2.285 m |
| Largaria | 0,550 km (2020) |
| Superficie | 0.09 km² (2020) |
| Fondura | () |
| Velocidat | 50 a 70 m/anyo (2020) |
| Cimas | Punda de Camachibosa (3.298 m) |
| Ríos | Gave de Gauba |
.png)  | |
O glaciar deras Oletas de Gauba (en occitán glacièr deras Oletas de Gauba, en francés glacier des Oulettes de Gaube) ye un glaciar d'os Pireneus situau en o macizo de Camachibosa, en a versant norte d'a muga entre Aragón y Francia en o departamento d'os Altos Pireneus y en a rechión d'Occitania.
Ye o glaciar mas baixo d'os Pireneus con o suyo frent a 2.285 metros d'altaria[1].
Toponimia editar
Oletas (en francés Oulettes) significa "olletas". Iste toponimo describe a cheografía d'o glaciar que ye situau en una chicota foya a o piet d'a Camachibosa[2].
Cheografía editar
O glaciar se troba en a cara norte d'a Camachibosa, a os piez d'o couloir de Gauba. As auguas d'o suyo deschele alimentan a gave de Gauba.
O glaciar ye situau a una altaria meyana de 2.400 metros. A presencia d'un glaciar a una altura asinas de baixa en os Pireneus ye o resultau d'a unión de cualques parametros: ye exposau de tot enta o norte y a os piez d'una muralla de 800 metros d'altaria formada por a Camachibosa. Asinas, o glaciar ye a la uembra, prou bien prototechiu d'a radiación solar y recullindo a-saber-los lurtes. Amás, o glaciar se beneficia d'abundants precipitations gracias chustament a ista barrera formada por a Camachibosa[2].
O glaciar deras Oletas de Gauba poseye tamién cualques d'as crepazas mas impresionants d'os Pireneus. Belunas tienen mas de 30 metros de fondura y atros tantos d'amplo. Iste fuerte crepazau leva asociada una important dinamica glaciar. L'asociación Moraine i ha mediu velocidaz de desplazamiento d'entre 50 y 70 metros/anyo, lo que fa que siga o glaciar mas rapedo d'a cordelera[2].
Historia editar
Dimpués de rematar a chicota edat de chelo arredol de l'anyo 1850, o glaciar de Petita Vinhamala yera uniu fisicament a o glaciar deras Oletas de Gauba. Se nombraba ta par d'alavez a iste aparato unico como "glaciar Norte d'a Camachibosa"[1]. Iste zaguero s'estendillaba por una superficie de 0,60 km² y teneba o frent mas baixo d'os Pireneus a 2.190 metros.
Os dos glaciars s'han deseparau tiempo dimpués, estando la suya ruptura definitiva en primerías d'os anyos 1930.
O retacule d'o glaciar deras Oletas de Gauba no ha estau pas liniar, como amostran as suyas morrenas: se i veyen lichers abances en os anyos 1890, 1920, 1945, 1990 y 1997[3]. En rematar o zaguer chicot abance en 1985, o glaciar s'estendillaba sobre 0,18 km²[4]. O suyo deschele ha estau prou susteniu dende alavez: 0,13 km² en 2012 y 0,09 km² en 2020.
Dende 2007, una gradera rocosa prencipió a apareixeer en a parti inferior y mas crepazada d'o glaciar, tendendo iste a deseparar-se en dos.
Referencias editar
- ↑ 1,0 1,1 (es) Jordi Camins Just, Glaciares 2021 – Pirineos – El augmento de la temperatura en los Pirineos triplica la media mundial – Inventario de los glaciares Pirenaicos.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 (fr) Pierre René, Les glaciers des Pyrénées, le réchauffement climatique en images
- ↑ (fr) Association Moraine, Les glaciers des Pyrénées françaises – Cycle glaciaire 2019-20, 2020, 27p.
- ↑ (en) David Serrat, Josep Ventura, Glaciers of the Pyrenees, Spain and France