Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Adchars
აჭარლები
Adchars
Población total
376.016
Rechions con comunidaz importants
Adcharia 376.016 (2002)
Idiomas
Cheorchiano
Relichión
Cristianismo y Islam
Mapa

Adcharia en Cheorchia

Os adchars (en cheorchiano აჭარლები) son un pueblo de luenga cheorchiana y relichión musulmana que habita a rechión autonoma d'Adcharia, en o cantón sudoccidental de Cheorchia, mugant con Turquía. O suyo centro cultural, administrativo y industrial ye Batum.

Modo de vida editar

Os adchars d'as costas y faixas litorals tienen una agricultura subtropical desembolicada, os adchars d'as montanyas tienen a ganadería como base d'a suya economía tradicional.

Luenga y parla editar

Charran o dialecto gurio d'a luenga cheorchiana, con muitos ampres turcos (y tamién arabismos y persismos plegaus a traviés d'o turco).

Historia editar

En o sieglo XVI os otomans conquiroron amplas zonas d'o sudueste de Cheorchia. Muitas comunidaz locals se convirtioron a lo islam y prenioron a luenga turca, principalment en os sieglos XVII y XVIII.[1] Os adchars conservoron a luenga cheorchiana.

En o sieglo XIX l'Imperio Ruso conquirió part d'o sud de Cheorchia, encara que dica o tractau de Kars de 1921 hi ha habiu muitos cambios de mugas.

En 1877-1878 se produció a guerra ruso-otomana. Un exercito ruso mandato por chenerals armenios prenió Kars. En 1878, por o tractau de Berlín, l'Imperio Otomán habió de ceder Kars, Ardahán y Batum.

Dende a Revolución Rusa de marzo de 1917 Transcaucasia yera de feito autonoma, y en aviento de 1917 firmó un armisticio dreitament con l'Imperio Otomán, pero os otomans tamién negocziaban en 1918 con os bolcheviques sovieticos, que no controlaban a zona. En Chinero de 1918 s'establió una Asamblea Costituyent de Trascaucasia. Por o tractau de Brest-Litovsk o 3 de marzo de 1918 os sovieticos abandonaban as conquiestas rusas de 1878 (Batumi, Ardahán y Kars), dando un cauz legal pa que l'exercito otomán invadise o sudueste de Trascaucasia en marzo-abril de 1918. Primero prenioron Ardahán, y en abril Batum. Os cheorchianos se veyoron obligaus a firmar un alto el Fuego. Os otomans tamién ocuporon as rechions de Kars y de Van, (fendo que fuyisen os armenios). Trascaucasia declaró a suya independencia mientres encara abanzaban os otomans, que reconoixioron ixa independencia. En mayo de 1918 encomenzó una conferencia de paz en a que participoron delegaus de Trascaucasia, d'o Caucas Norte y de l'Imperio Otomán. Trascaucasia se desfació en ixe mes cuan o día 26 de mayo de 1918, se disolvió o parlamento y Cheorchia proclamó a independencia. Por un tractau firmau en Batum o 4 de chunio de 1918 os turcos recuperoron o control de Batum (y Adcharia), chunto con Kars, y os districtos de Ajaltsike y Ajalkalaki, que l'imperio ruso s'heba anexionau en 1829.

Pero l'armisticio de Mudros o 30 d'octubre de 1918 obligó a los otomans a retirar-sen a las mugas de 1914, y as fuerzas britanicas prenioron posicions en Trascaucasia. Batum, Ardahán y Ajaltske se convertioron de nuevo en part de Cheorchia.

Os britanicos abandonoron as suyas posicions en 1919, confiando que Denikin vencería a l'exercito royo. Dimpués d'a derrota de Denikin l'exercito royo encomenzó a invasión de Trascaucasia. O 16 de chinero de 1921 as trobas bolcheviques invadioron Cheorchia y en febrero de 1921 os turcos forzoron a Cheorchia a ceder-lis Ardahán. O 13 d'octubre de 1921 se firmó o tractau de Kars que confirmó a cesión d'Ardahán a Turquía y a permanencia de Batum en Cheorchia, pero con un estatuto d'autonomía.

En 1922, en aplicación d'o tractau de Kars de 1921 se creyó a republica d'Adcharia. Por parlar cheorchiano, os adchars no s'han considerau un grupo etnico diferent d'os cheorchianos en os censos dende 1926, (cuan en censoron 71.000).

Referencias editar

  1. (es) Amiram Gonem. Diccionario de los pueblos del Mundo. Anaya.

Bibliografía editar