Biquipedia

Thomás Périz de Foces

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Tomás Périz de Foces
Información personal
Calendata de naixencia sieglo XIV
Puesto de naixencia Aragón
Calendata de muerte sieglo XIV
Ocupación Poeta y trovador

Thomás Périz de Foces (Thomas Periz en a ortografía original) estió un trovador aragonés d'a nobleza caballeresca, que deixó dos poemas en luenga occitana. A suya luenga materna yera, evidentment, l'aragonés. O suyo occitán yera a koiné literaria d'a era clasica d'os trovadors (1160-1220) y a lo que pareix, a luenga yera aprendida: en cheneral, a suya luenga ye perfecta gramaticalment y ritmica, antiparte de bellas pocas errors de declinación debius a lo suyo aragonés materno.

Thomás ye mencionau entre os barons d'Aragón en un sirventés de Joan de Castellnou, que ye prou ta amostrar que yera considerau un eixmplo d'a practia de l'amor cortés entre os anyos 1339 y 1343. En 1339 estió consellero de Pedro IV de Aragón, qui lo nombró administrador d'a Val d'Arán y castellán de Castell-lleons. A traviés de su chirmán, Artal de Foces II, casau con Esclaramonda, filla de Chaime III de Mallorca, Thomás yera emparentau por casamiento con a casa d'Aragón. A segunda muller de su chermano (1371) Sibila de Fortiá, en enviudar, estió amant y dimpués muller (1377) de Pero IV.

Thomás miró d'emplegar a suya influencia en a cort pa beneficiar a os suyos parients cuan a primers de 1342 composó o poema, Trop me desplay can vey falir, pedindo clemencia a o Rei enta Chaime III, a qui heba deposau. Admete l'argüello y a infidelidat de Chaime, qui heba refusau de churar leyaltat a o Rei, pero li insta a no perder-lo tot por un momento de locura. A la fin, menta a magnanimidat d'os linaches paternos y maternos de Pietro, que facioron ganar a embotada de «lo Benigno» a su pai Alifonso IV, en una demanda directa a lo rei pa que perdona-se a vida a lo suyo vasallo. A la fin, Chaime III morió en a Batalla de Lluchmayor en 1349.

O segundo poema conoixiu de Thomás, Si col vassayl can servex longamen, ye una canción adedicada a una Na Resplendens (Dama Resplandecient) mencionada en a segunda tornada d'o suyo poema anterior. Iste senhal (nombre en codigo) se refiere a una dama desconoixida d'alta cadiera. O tema principal d'o poema ye a necesidat d'o poeta de «vivir o día» (carpe diem):

Valetz-me, donchs, mentre jovens m'avança,
d'un joy, qu'estiers, can torn en veylezir,
covendrà'm, las, tot joy d'amor jaquir,
e viuré puys am trista desirança.
Valez-me, pues, entre que a choventut m'abanza,
de goyo, que d'atra traza, cuan empecipie a aviellir
habré, ai!, a deixar toz os goyos de l'amor,
y a vivir dimpués en trista malinconía.

Referencias

editar

Vinclos externos

editar
Obteniu de "https://an.wikipedia.org/w/index.php?title=Thomás_Périz_de_Foces&oldid=2178524"