Rompedura (agricultura)

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

A rompedura,[1] rompida[2] u rompimiento[3] d'o suelo en l'agricultura ye l'acción de «romper» a crosta superficial d'o suelo con un aladro en a primer pasada de a labra. «Romper» sirve pa ubrir por primer vez una tierra que ha estau yerma u d'erial un tiempo y que por ixo se l'habrá formau una crosta dura y plena de hierbas que no deixaría de sembrar.

Tractor rompendo a tierra.

A segunda aladrada se diz «mantornar», y sirve ya pa deixar a tierra floixa y presta pa la siembra. En l'actualidat, con os modernos medios de tracción mecanicos y con os aladros de brabant tiraus por maquinaria, as dos accions: romper y mantornar, pueden fer-se con una sola aladrada. Más d'antes lo normal yera que se fese en dos tongadas y con aladros diferents; se rompeba con o cutre u con o rusac, que se podeban tirar con mastos, y dimpués se mantornaba con o guambre u güembre tirau con bueis, de paso más firme y carácter más templau.

En Sos de Cinco Villas, a siembra que se fa a l'arreo d'haber labrau se diz que ye feita «a rompesiembra».[4]

Se veiga tamién editar

Referencias editar

  1. MASCARAY SIN, Bienvenido, Vocabulario del habla de Campo (Ribagorza, Huesca); Prensas Universitarias de Zaragoza + Xordica Editorial. Zaragoza, 2013. ISBN 978-84-96457-87-4
  2. MONEVA y PUYOL, Juan, Vocabulario de Aragón; Institución «Fernando el Católico» + Prensas Universitarias de Zaragoza + Xordica Editorial. Zaragoza, 2004. ISBN 84-88920-97-0
  3. LÓPEZ SUSÍN, J.I. et MONTANER SUSÍN, M. D. Bocabulario de Plasenzia (Sotonera); Publicazions d'o Consello d'a Fabla Aragonesa. Uesca, 2000. ISBN 84-86036-84-4
  4. Antón Chusé GIL, Léxico aragonés de Sos del Rey Católico; Crica d'Edizions. Zaragoza, 1999. ISBN 84-930635-0-9