Pleito d'o virrei forano

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

O conoixiu como pleito d'o virrei forano constituyió un conflicto churidico de competencias entre os reis d'a monarquía hispánica y as institucions propias d'o Reino d'Aragón, que prencipia en 1482, cuan Ferrando o Catolico nombró a o catalán Joan Ramon Folch IV (1486-1513), conte de Prades, Cardona y Pallars virrei, lo que a beluns les pareixeba un contrafuero, ya que os Fueros d'Aragón deciban que os oficials reyals heban d'estar naturals d'o reino. Ya antis a mesma cuestión s'heba planteyau con respecto a o lugartenient d'o reino, prencipiando con o nombramiento por Pero IV d'o suyo sobrín, o conte Pero II d'Urchel, en 1366.

Dimpués, l'alavez prencipe Felipe, reinando Carlos I, nombró tamién a un virrei forano: Diego Hurtado de Mendoza, futuro Prencipe de Melito en 1553 u 1554, lo que se tornó a denunciar como desafuero.

En 1588 Felipe I tornó a nombrar un virrei castellano, o marqués d'Almenara, substituyindo a o conte de Sastago. Iste feito fue criticau por os deputaus d'a Cheneralidat invocando os fueros aragoneses. Almenara fue atacau y a suya casa cremada, por lo que tornó ta Castiella ta informar a o rei. Felipe II nombró virrei a Jaime Jimeno de Lobera (bispe de Teruel). O rei alavez decidió interponer una demanda en os tribunals aragoneses ta que se dilucidara d'una vegada si o virrei yera un funcionario reyal u no, ninviando a Zaragoza a o marqués d'Almenara como o suyo representant en o pleito. A isto s'oposaban as institucions aragonesas, que pediban que a cuestión se debatiera y resolviera en Corz.[1] Una d'as razons por as que o rei quereba nombrar un virrei que no estase aragonés yera que asinas iste podría arbitrar de forma mas equitativa entre as faccions nobles d'o reino, sin haber o rei de decantar-se y favoreixer una d'ellas contra as atras.[2]

Ista situación, chunto con o problema d'o condau de Ribagorza y o intento de enjuiciar a Antonio Pérez derivó en as Alteracions de 1591, en as que o representant reyal en o pleito, o marqués d'Almenara, fue asasinau. En 1592, habendo o rei rematau con a revuelta, convocó as Corz en Tarazona y obtenió a la fin o poder explicito de nombrar un virrei no aragonés, lo que metió fin a o problema legal d'o virrei forano mas d'un sieglo dimpués d'haber-se encetau.

Notas editar

  1. Pidal, 1863. T. I, pp. 264-265
  2. Pidal, 1863. T. I, pp. 255

Referencias editar

  • (es) "Historia de las alteraciones de Aragón en el reinado de Felipe II". (Tomo I, Tomo II, Tomo III). Pedro José Pidal, J. Martín Alegría, Juan Francisco Camacho, Fernando de Castro. 1863. Editorial Imp. de J. Martín Alegría