Martín Díez d'Aux

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

Martín Díez d'Aux
43erChusticia d'Aragón
1434 – 1439
Precediu por	Francisco Zarzuela
Succediu por	Ferrer de Lanuza I
Baile cheneral d'o Reino d'Aragón
1431 – 1431
Precediu por	Alvaro Garavito
Succediu por	Martín de Lanuza
Naiximiento	? Daroca
Muerte	1440 Castiello d'Exativa (Exativa)

Martín Díez d'Aux (Daroca, 2ª metat d'o sieglo XIV - Castiello d'Exativa, 1440) estió Chusticia d'Aragón entre 1434 y 1439, cuan fue destituito, y sinyor d'Alfoceya. Estió tamién lugartenient d'o baile cheneral entre 1417 y 1424 (estando por ixas envueltas bailes Alvaro de Garavito y Chuan Lopez de Gurreya) y baile cheneral en 1431. Yera un hombre muito rico y mientres os anyos de baile y chusticia enriquió lo suyo patrimonio, como por eixemplo aconseguindo los bienes que s'heban confiscado a Juan Gil Tarín que heba emparau a lo conte de Luna Antón de Luna en o reafirme d'a succesión a la corona reyal de Chaime II d'Urchel u en 1430 mercó Lo Castellar, tamién confiscado a lo conde de Luna.

Gran conoixedor d'os costumbres y fueros aragoneses, principió una replega d'información aprovada en un texto en l'anyo 1928 en as Corz de Teruel, y publicada en 1437 en latín como Observantiae consuetudinesque Regni Aragonum in usu communiter habitae.

Lo 30 de setiembre de 1433 ye nombrau Chusticia d'Aragón, dende Palermo per Alifonso V, con caracter vitalicio, pero con a condición de que renunciaría a lo cargo y tornaría a estar baile, si lo Rei asinas lo pediba. Mientres o tiempo que estió chusticia fació un mal uso d'o suyo cargo, afavorindo a los suyos amigos y aprofitando-se d'os diners publicos. Lo Rei, en marzo de 1436, le advierte que mantienga la dignidat en o suyo oficio. En as Corz d'Alcanyiz de 1436, en as que presidió cuantas sesions, aconsiguió en ista mesma asamblea a immunidat d'o Chusticia, ye decir, que dende alavez os chusticias d'Aragón, asinas como os suyos lugartenients y oficials, no podeban estar acusatos si no yera debant d'o rei y con os suyos machistratos presents. Dimpués d'iste feito se le pidió que deixase o cargo, y en negar-se-ie fue apersonau en 1439 por o lugartenient Chuan de Navarra, por orden d'o rei Alifonso V y tresladato ta la garchola d'o Castiello d'Exativa, a on murió a l'anyo siguient. O suyo cuerpo se tresladó ta Zaragoza, a on ye apedecato en a ilesia d'o convento de Sant Francisco.

Bibliografía

• Jiménez Soler, Andrés. El Justicia de Aragón, Martín Díez de Aux. Revista de archivos, bibliotecas y museos, 1899. Tercera epoca, anyo III, tomo III, nº 7, pachinas 385-391.

Vinclos externos

• (es) Martín Díez d'Aux en GEA.