Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Dell Hymes
Información personal
Calendata de naixencia 7 de chunio de 1927
Puesto de naixencia Portland (Oregón, Estaus Unius)
Calendata de muerte 13 de noviembre de 2009
Puesto de muerte Charlottesville (Virchinia, Estaus Unius)
Ocupación Antropologo, sociolingüista y folklorista

Dell Hathaway Hymes (naixiu o 7 de chunio de 1927 de Portland, Oregón - feneixiu o 13 de noviembre de 2009 en Charlottesville, Virchinia) estió un sociolingüista, antropologo y folklorista estausunidense, que o suyo treballo s'ocupó prencipalment d'as luengas d'o Pacifico Norueste.

A suya vida editar

S'educó en o Reed College d'a suya ciudat natal, estudió con David H. French, y se graduó en 1950, dimpués de fer o suyo servicio militar en Corea mientres a guerra de Corea. O suyo treballo en l'exercito d'Estaus Unius como descifrador le decidió a convertir-se en lingüista. Hymes obtenió o suyo doctorado en a Universidat d'Indiana en 1955, y dimpués trobó un puesto en a Universidat de Harvard.

Mesmo con ista choventut, Hymes ya teneba una buena reputación como lingüista. A suya disertación, que preparó en un anyo, estió una gramatica d'o idioma kathlamet, que se charra amán d'a desembocadura d'o río Columbia, y conoixida prencipalment por as obras de Franz Boas de zaguerías d'o sieglo XIX. Hymes estió en Harvard mientres cinco anyadas, y marchó en 1960 enta la Universidat de California en Berkeley. Tamién pasó cinco anyos en Berkeley y dimpués ingresó en o Departamento d'Antropolochía d'a Universidat de Pennsilvania en 1965. En 1972 dentró en o Departamento de Folklore y se'n convertió en degán d'os Estudios d'Educación en 1975.

Estió president d'a Sociedat Americana de Lingüistica en 1982, de l'Asociación d'Antropolochía Americana en 1983, y d'a Sociedat Americana de Folklore, estando a zaguera persona en ostentar os tres puestos. Mientres estió en Pennsilvania, Hymes estió un d'os fundadors d'a revista Language in Society (Luenga en Sociedat). Hymes dimpués formó parte d'os Departamentos d'Antropolochía y d'Anglés en a Universidat de Virchinia, a on se convertió en catedratico y dimpués profesor emerito d'a facultat.

A suya viuda, Virginia Hymes, tamién ye sociolingüista y folclorista.

Influencias sobre a suya obra editar

Hymes tenió influencias de muitos lingüistas predecesors, mas que mas Franz Boas, Edward Sapir y Harry Hoijer, aintro d'a tradición estausunidense, encara que tamién a Roman Jakobson y d'atros miembros d'o Cerclo Lingüistico de Praga, a o sociologo Erving Goffman, y os etnometodologos Harold Garfinkel, Harvey Sacks, Emanuel Schegloff y Gail Jefferson.

Hymes creye que i hai una connexión critica entre o luengache y as formas de pensar. Iste ye o nuclio d'a suya posición teorica. Hymes considera a o critico literario Kenneth Burke como a suya mayor influencia, y afirma: "O sentiu d'o que foi prebablement se debe mas a KB que a unatra persona". Hymes estudió con Burke en o decenio de 1950. A obra de Burke yera diversa, tanto teoricament como tematica, pero la ideya que pareixe haber influiu mas en Hymes ye l'aplicación d'o criticismo retorico a la poesía.

Hymes ha incluiu muitas atras figuras literarias y criticos entre as suyas influencias, incluindo-ie a Robert Alter, C.S. Lewis, A.L. Kroeber, Claude Lévi-Strauss y Harry Hoijer.

Importancia d'a suya obra editar

Ye important de conoixer a obra de Hymes porque amuestra as diferents formas lingusticas como l'Antropolochía y que s'estructuraba en lo poetico. En estar un d'os primers sociolingüistas, Hymes aduyó a establir por primera vegada la connexión entre a fabla y as relacions humanas y l'entendimiento d'o ser humán sobre o mundo. Hymes s'intresa particularment en a forma en que patrons lingüisticos diferents moldeyan diferents patrons de pensamiento.

Hymes proposa o que él y atros denominan "etnopoetica", un metodo antropolochico de transcribir y analisar o folklore y a narrativa oral que atiende a las estructuras poeticas aintro d'a fabla. En leyer as trascripcions d'os mitos d'os pueblos amerindios, por eixemplo, que fuoron rechistraus cheneralment en prosa por antropologos anteriors, Hymes observó que i hai estructuras tipicament poeticas en o suyo vocabulario y en a estructuración mesma d'o relato. Os patrons lexicos y l'uso d'o lexico obedeixen a formas artisticas pautadas.

La fique de Hymes, seguntes a suya opinión, ye entender l'arte y "l'habilidat ... que subyace y configura istas narrativas"[1]. De feito, creyó o "Modelo de Fabla Dell Hymes" y cudió o termin "competencia comunicativa" ainntro de l'amostranza d'o luengache.

Amás d'estar historias entretenidas u mitos importants sobre a naturaleza d'o mundo, as narrativas tamién transmiten a importancia d'a conoixencia d'o medio ambient d'os aborígenes, como os ciclos de desove d'os peixes en os ríos amanatos u a desaparición d'os onsos grizzly d'Oregón, una subespecie de l'onso pardo. Hymes creye que todas as narrativas d'o mundo son organizadas arredol de prencipios implicitos de traza que transmiten conoixencias importants y formas de pensar y de concebir o mundo. Afirma que entender as narrativas conducirá a una millor conoixencia d'o mesmo luengache y d'os campos configuraus por a narración oral, entre os cuals incluye a etnopoetica, a sociolingüistica, a psicolingüística, a retorica, a semiotica, a pragmatica, a narratolochía y a critica literaria.

Hymes considera clarament que o folklore y a narrativa son parte vital d'os campos d'a lingüistica, l'antropolochía y a literatura y ha deplorau o feito que muit pocos academicos d'istos campos deseyen y puedan incluir en forma adecuada o folklore en luenga orichinal en as suyas analises (Hymes 1981:6-7). Siente que as versions traducidas d'os relatos son inadecuadas ta entender o suyo paper en o sistema social u mental en que amanixioron. Hymes presenta como eixemplo que en navaho, as particlas (expresions tals como "uh," "Chus," "Well," etc. que tienen significau lingüistico, y mesmo semantico), omitidas en a traducción enta l'anglés, son esencials ta entender cómo se configura a historia y cómo a repetición en define a estructura —en o sentiu de Lévi-Strauss— que o texto incorpora.

O modelo "S-P-E-A-K-I-N-G" editar

Ta más detalles, veyer l'articlo SPEAKINGveyer os articlos [[{{{2}}}]] y [[{{{3}}}]]veyer os articlos [[{{{4}}}]], [[{{{5}}}]] y [[{{{6}}}]]veyer os articlos [[{{{7}}}]], [[{{{8}}}]], [[{{{9}}}]] y [[{{{10}}}]].

Hymes desembolicó un modelo important t'aduyar en a identificación y etiquetau d'os components d'a interacción lingüistica que deriva d'a suya afirmación que ta charrar una luenga correctament, no solament s'amenista aprender o suyo vocabulario y a suya gramatica, so que tamién o contexto en que s'emplegan as parolas.

O modelo comprende deciséis components que se pueden aplicar a muitos tipos de discurso: forma d'o mensache; conteniu d'o mensache; ambient; escena; fablant/emisor; remitent; oyent/receptor/audiencia; destinatario; proposito (resultau); proposito (obchectivos); codigo; canals; formas de fabla; normas d'interacción; normas d'interpretación, y cheneros.

Ta facilitar l'aplicación d'iste modelo, Hymes elaboró l'acronimo S-P-E-A-K-I-N-G, en o cual agrupa os deciséis componentes en ueito divisions:

Setting and Scene (Ambient y Escena) editar

"L'ambient se refiere a o tiempo y puesto d'un acto de fabla y, en cheneral, a las circumstancias fisicas". La sala d'o fogar d'os güelos poderba estar l'ambient d'una historia familiar. A escena ye o "ambient psicolochico" u "definición cultural" d'una escena, que incluye caracteristicas tals como o rechistro de formalidad y o sentiu ludico u solemne. A historia familiar puede relatarse en una reunión de celebración de l'aniversario d'os güelos. A vegadas, a familia ye festiva y graciosa; atras vegadas, solemne y commemorativa.

Participants (Participantes) editar

Fablant y audiencia. Os lingüistas pueden fer distincions entre istas categorías; por eixemplo, l'audiencia puet fragmentar-se en destinatarios y atros oyents. En a reunión familiar, una tía puet contar una historia a os parientes femenins chóvens, pero encara que no s'endrece a os parientes masculins, tamién istos pueden escuitar a narración.

Ends (Fins) editar

Propositos, obchectivos y resultaus. A tía puede contar una historia sobre l'abuela ta entretener a l'audiencia, amostrar a las chóvens u honrar a la güela.

Act Sequence (Secuencia de Feitos) editar

Forma y organización de l'evento. A historia d'a tía podría prencipiar como respuesta a un brindis feito en a honor d'a güela. O escenario y o desembolique d'a historia tendrían una secuencia estructurada por a tía. Fácil que i hese una interrupción cooperativa entre a narración. En zagueras, o grupo podría aplaudir o conto y pasar a unatro tema u actividat.

Key (Clau) editar

Claus que establixen o "tono, traza u esprito" de l'acto de fabla. A tía podría imitar a voz y os cenyos de l'abuela en forma graciosa, u podría endrezar-se a o grupo con un tono serio que enfatice a sinceridat y o respecto expresau en a emponderación contenida en a historia.

Instrumentalities (Instrumentalidades) editar

Formas y estilos de fabla. A tía poderba charrar en un rechistro casual con muitos rasgos dialectals u podría fer servir un rechistro mas formal y formas gramaticalment "normativas" cudiadas.

Norms (Normas) editar

Reglas socials que richen o evento y as accions y reaccions d'os partecipants. En una historia graciosa d'a tía, as normas permitirían muitas interrupcions y tamién a colaboración d'o publico, u talment istas interrupcions se limitarían a la participación d'as mullers mayors. Una historia seria y formal d'a tía atrayería o ficacio enta ella y no permitiría interrupcions como norma.

Genre (Chenero) editar

O tipo d'acto de fabla u evento. En atras parolas, o tipo d'historia. A tía puede contar una anecdota de personache sobre a güela ta entretener, u un discurso eixemplar como instrucción moral. As diferents disciplinas tienen termins ta referir-se a os tipos d'acto de fabla, y as comunidaz de fabla a vegadas tienen os suyos propios termins ta istos tipos.

Obras editar

  • 1962: Hymes, D.: The Ethnography of Speaking, pp. 13–53; en Gladwin, T. & Sturtevant, W.C. (eds), Anthropology and Human Behavior, The Anthropology Society of Washington, (Washington).
  • 1964: Language in Culture and Society.
  • 1972: Reinventing Anthropology.
  • 1974: Foundations in Sociolinguistics: An Ethnographic Approach.
  • 1980: Language in Education: Ethnolinguistic Essays.
  • 1981: "In Vain I Tried to Tell You": Essays in Native American Ethnopoetics. Philadelphia: Publicacions d'a Universidat de Pennsilvania.
  • 1983: Essays in the History of Linguistic Anthropology.
  • 1996: Ethnography, Linguistics, Narrative Inequality: Toward an Understanding of Voice.
  • 2003: Now I Know Only So Far: Essays in Ethnopoetics.

Referencias editar

  1. (Hymes 2003:vii)