Confederación Cenacha

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

Os cenacha (en arabe sanhacha, صنهاجة) son una confederación de tribus berbers con muita importancia en a Edat Meya dica o sieglo XII.

Cenachas en l'Alta Edat Meya

En o periodo preislamico dominaban sectors centrals d'o Magreb y s'estendilloron en o Sahara fundo con l'aduya d'o camello d'Arabia u camello dromedario. Dica o sieglo IV os camellos no s'emplegaban guaire en as marguins d'o Sahara central y occidental. Se crei que os Cenachas introducioron o camello d'Arabia en o Sahara sudoccidental.

Cenachas en a Edat Meya musulmana

Dimpués d'os primers tiempos d'a conquiesta arabo-musulmana, cuan ya bi ha muitos textos escritos trobamos diferents confederacions ditas Cenacha, en dos arias principals y en arias menors; en o Magreb central, sobretot en arias costeras d'Alcheria y Tunisia, d'a on salen os Zirís que gobernoron en Ifriquiya y estioron aliaus d'os fatimís d'Echipto contra os Zanatas y os Omeyas de l'Al Andalus dica o sieglo XI.

Cuan os cenachas dixoron d'obedeixer a os fatimís, estos ninvioron tribus arabes beduinas ditas Banu Hilal y Banu Sulaim que desarticuloron l'agricultura y la sociedat sedentaria berber: os habitants d'as planas abandonoron l'agricultura y s'arabizoron, y la sociedat berber agricola sedentaria nomás se mantendrá que en zonas bien defenditas de montanya como as actuals Kabilias.

Bi heba cenachas en enclaus aislatos en Marruecos, sobretot en a costa occidental, y en l'Al Andalus, ta on plegoron en a segunda mitat d'o sieglo X como mercenarios. En Granada a mesma familia Zirí i fundó un reino taifa.

En a part occidental d'o Sahara se dicen Zanachas tres tribus que procedeban de l'Adrar:

• Lamtuna (entre o Sud de Marruecos, Senegal y Nícher).
• Yoddala (costa de l'atual Mauritania).
• Netufa (a l'este d'os Lamtuna).

As tres yeran en situación de semivasallache respecto a lo reino negro de Wagadú. Os cenacha saharianos estioron os zaguers berbers pagans. As leyendas los fan fundadors d'o reino de Wagadú. Estas tribus prebaban de controlar as rutas comercials entre Wagadú y o Magreb.

Una colla de lamtunas s'islamizó seguindo a ortodoxia sunni y prenió o poder de tot o norueste africano y parte de l'Al Andalus (Armorabetz).

Cenachas atuals

Encara trobamos Cenachas en a Kabilia Archelina, estando una d'as tres facions de kabilenyos chunto a os Zuwawa y os Kutama. Ocupan os terrens a l'ueste de Dalis.

En o Sahara occidental s'arabizoron en os zaguers sieglos dando lugar a os moros u mauri d'o sud de Marruecos, Tinduf, Malí y Sahara Ocidental (sahrauis), quedando un chicot grupo que encara charra berber, os cenaga en as marguins d'o río Senegal, a lo que dan nombre, entre Mauritania y Senegal.

En Marruecos encara existen os cenacha Srir (culata cenacha) que dica fa pocas decadas encara charraban berber.

• Datos: Q1510021