Bermeu

Bermeu (Bermeo en basco y oficialment, Bermeo en castellano) ye un municipio d'a comunidat autonoma d'o País Basco, provincia de Bizcaya y ye o lugar mas important d'a comarca de Busturialdea.

Bermeu Bermeo
Municipio d'o País Basco
Entidat  • Estau  • Comunidat  • Comarca	Municipio  Espanya  País Basco Busturialdea
Superficie	34,12 km²
Población  • Total	16 878 hab. (2013)
Altaria  • Meyana	11 m.
Distancia  • 33 km	enta Bilbau
Alcalde	Idurre Bideguren
Codigo postal	48370
Chentilicio	bermeotar (en basco)
Coordenadas	43°25’14’’N 2°43’17’’U
Bermeu Bermeu en País Basco
Web oficial

A suya población ye de 17.144 habitants (2012).

Cheografía

A localidat de Bermeu ye situada a 11 metros d'altaria sobre lo livel d'a mar, a una distancia de 33 km d'a ciudat de Bilbau, a capital de Bizcaya.

Vicos

Os vicos de Bermeu son os siguients:

• Arana.
• Artika.
• Agirre.
• Ander Deuna.
• Almika.
• Arronategi.
• San Migel.
• Demiku.
• Mañu.
• San Pelaio.

Medio Natural y clima

En Bermeu bi son buena parti d'os accidents cheograficos mas conoixius de Bizcaya, como as islas d'Izaro, Aketx y Gaztelugatxe y o Cabo Matxitxako. Tamién bi ha part d'o mont Sollube (686 m) dentro d'o termin municipal.

Mugas

Bermeu muga a lo norte con o Golfo de Bizcaya, a l'ueste con Bakio, a l'este con Mundaka, a o sudueste con Mungia y Meñaka, a lo sud con Busturia y Arrieta y a o sudeste con Busturia.

	Golfo de Bizcaya
Bakio		Mundaka
Mungia y Meñaka	Busturia y Arrieta	Busturia

Historia

O documento mas antigo an se i cita a Bermeu ye un documento d'o sieglo XI, en que o primer sinyor de Bizcaya, Iñigo López "Ezkerra" y la suya muller Toda donoron uns terrenos de Bermeu y Bakio a lo monesterio de Sant Chuan d'a Penya:

“in loco qui dicitur Sancti Iohannis de Castiello, quod est in territorio de Baquio, eta alia parte de Bermeio (...) Hereditates in loco qui dicitur Vermeio, casas et terras et manzanares et pomares (...) Et alia parte damus in loco qui dicitur Ercoreca, totam illam hereditatem quam habemus ingenuam”

Unas anyadas dimpués, en o 1082, torna a apareixer o nombre de Bermeu; ista vegada en un documento d'o segundo sinyor de Bizcaya Lope Iñigez y a suya muller Tecla. En o documento se reculle a donación a lo monesterio de Sant Millan de la Cogolla d'a ilesia de "Sancti Michaelis Arcangeli in Portu de Vermelio". Istos documentos fablan de l'antigüidat d'o lugar de Bermeu, encara que poderba remontar-se a epocas anteriors.

Casa Torre d'Ercilla

Anque no se conoix l'anyada exacta, ya que en o documento no apareix a calendata, Lope Díaz d'Haro, sinyor de Bizcaya, atorga a Bermeu o Fuero de Logronyo y la nombra villa, fácil que en l'anyada 1236. O rei Alifonso X "O Sabio" cuan yera en o setio d'o castiello d'Untzueta en a val d'Orozko, confirmó dito Fuero o 12 d'agosto de 1277.

Dimpués, o 18 de marzo de 1285 Don Lope Diaz d'Haro, ueiteno sinyor de Bizcaya, enampló y amilloró os suyos termins. O sinyor Tello fació lo mesmo por privilechio expediu o 25 d'abril de 1366.

Cuantos sinyors de Bizcaya, y mesmo reis de Castiella, churoron os Fueros y os Privilechios d'a Villa en a ilesia de Santa Eufemia de Bermeu. D'entre istos, Ferrando o Catolico, qui o 31 de chulio de 1476 li confirmó con o títol de "cabeza de Bizcaya", títol que conservaría dica l'anyo 1602, cuan li fue arrebatau por Bilbau dimpués d'un luengo pleito interposau por os procers que gubernaban Bilbau y atras institucions d'o sinyoría.

Con tot i con ixó, a primacía que Bermeu continó mantenendo en relación con a resta de villas y elizates se veye reflectada en o feito que en as Chuntas Chenerals teneba o primer voto y posiento; y cuan fablaban os suyos procuradors a resta de chent que hi heba en a Chunta gosaba d'escubrir as suyas cabezas. Actualment, a cabeza d'o viello que amaneix en l'escudo d'a villa fa referencia a iste títol perdiu.

Isla de Gaztelugatxe

A importancia que tenió Bermeu se puet comprebar en os muitos privilechios y diezmos que recibió de sinyors y reis. Y anque os cuantos incendios que patió a villa destruyoron toz istos documentos, se conoix perfectament a suya enumeración y as suyas calendatas d'atorgamiento. Isto contrimostra o prestichio que mantenió a villa y o favor d'o que en tot inte gozó.

As luitas d'os banderizos bizcaínos marcoron a vida de Bermeu mientres o sieglo XV y de conchuntas con os incendios que hi heba patiu en os sieglos anteriors (concretament en os anyos 1297, 1347, 1360, 1422) fallitoron Bermeu y facioron que a suya población s'achiquise de contino.

Dimpués, nuevos incendios, un d'éls en l'anyada 1504, que afectó a tota la villa, fació periglar mesmo a suya pervivencia.

Sindembargo d'istos incidents, Bermeu mantenió lo suyo prestichio mientres o sieglo XVI, como se puet veyer, por eixemplo, en a homologación d'as Ordenanzas d'a Confrairía de Pescataires o 7 d'abril de 1527; a homologación por o rei Carlos I d'Aragón d'anteriors privilechios en o sentiu de que "ni os vecins de Bermeu, ni as suyas mercaderías, ni o forano que plegue a Bermeu con as suyas mercaderias, fuese preso sino por deuda mesma u por capleta", dau en Madrit o 10 de marzo de 1546; o Chubileu concedito a lo convento de Sant Francisco por o Papa Pavlo IV por bula datada l'anyo 1563, etc.

A puerta de Sant Chuan (Doniene atea en basco)

Manimenos, Bermeu ostenta mientres o sieglo XVI una dualidat "pesca-comercio" y mantién a mayor y millor flota pesquera d'a peninsula, a lo tiempo que os suyos barcos mercants continan a viella rivalidat secular con o puerto de Bilbau.

O sieglo XVII ye ta Bermeu una etapa de creiximiento, debiu esencialment a lo desembolique gradual de l'actividat pesquera, que dica allora compartiba importancia con o comercio. Retorna a la suya dedicación a la pesca y con ella s'escomencipia tamién un periodo d'important actividat constructiva en muelles, carreras, edificios, escolleras, etc., o que prevoca un apreciable desembolique urbano y un considerable augmento d'a suya población, asinas como una masiva establida de "tallers u oficinas de salinar pescau" y industrias auxiliars d'a pesca, como a construcción naval con os suyos fusteros de ribera y calafateyador.

Tres nuevas convulsions provocatas por a guerra d'o Francés y por as guerras carlistas secutioron Bermeu. Enta l'anyo 1872 experimenta Bermeu un extraordinario auche, con una floreixient situación economica motivada por as importants capturas de pesca. Isto permitió encetar importants obras d'infraestructura y de construcción d'edificios y servicios publicos, muitos d'os cuals han plegado dica hue. A reconstrucción d'a Casa d'a Villa, l'antigo matadero, u la ilesia de Santa María de Bermeu son d'ixas envueltas. Esdevién asinas, dimpués de Bilbau, en a localidat bizcaína mas poblata y en millor estau economico.

En o sieglo XX Bermeu uella decididament enta la mar; prenendo toz os adebantos tecnolochicos, que a fican en a vanguardia d'as flotas de pesca de baixura. Poseye tamién una important flota d'altaria y una estructuracion sobrebuena ta la industria pesquera.

Portu Zaharra u Puerto Viello de Bermeu

Economía

A suya economia ye basada en o sector d'a pesca, mas que mas en a industria conservera.

Demografía

Evolución demografica

1749 1787 1842 1857 1860 1877 1887 1897 1900 - - - - - - - - 9.636

1910 1920 1930 1940 1950 1960 1970 1981 1991 - - - - - 13.556 17.384 18.312 17.923

1992 1994 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 - - 17.176 - - - - 16.938 -

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 - 16.901 - - 17.429 17.069 - 17.026 -

2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 17.144 - - - - - - - -

2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 - - 16.755 - - - - - - -

1749-1981: población de feito; 1990- : población de dreito. Fuent: Intercensal en l'INE, Series de población en l'INE y Relación d'unidaz poblacionals en l'INE.

Administración

Alcaldes

Lista d'alcaldes

Lechislatura	Nombre	Partiu politico
1979–1983	Luis Bilbao Madariaga	Euzko Alderdi Jeltzalea
1983–1987	Jabier Zabala Alboniga Ramon Bilbao Uriarte
1987–1991	Jose Maria Ormaetxea Larandagoitia
1991–1995	Juan Karlos Goienetxea Beitia	Eusko Alkartasuna
1995–1996	Juan Karlos Goienetxea Beitia	Eusko Alkartasuna
1996–1999	Juan Karlos Goienetxea Beitia	Eusko Alkartasuna
1999–2003	Juan Karlos Goienetxea Beitia	Eusko Alkartasuna
2003–2007	Juan Karlos Goienetxea Beitia	Eusko Alkartasuna
2007–2011	Xabier Lagarreta Gabilondo	Euzko Alderdi Jeltzalea
2011–2015	Idurre Bideguren Gabantxo	Bildu
2015–2019
2019–2023
2023–2027	Asier Larrauri (dica 18 de chulio de 2023)	Bildu

Plaza Sabino Arana y l'edificio d'a Casa d'a Villa de Bermeu (Udaletxea).

Imáchens

• 
• 
• 
• 
  Gaztelugatxe
• 
  Gaztelugatxe
• 
  Isla d'Aketz
• 
  Isla d'Izaro
• 
• 
  "Olatu"
• 
  Xixili
• 
  "Badatoz" (tornan)
• 
  Ilesia de Santa Eufemia
• 
  Torre Ercilla
• 
  Casa d'a Villa
• 
  Hespital de Bermeu
• 
  Puerta de Sant Chuan
• 
• 
  Playa Aritzatxu

Vinclos externos

• Se veigan as imáchens de Commons sobre Bermeu.
• Pachina web oficial municipal de Bermeu.
• (es) Bermeu en a Enciclopedia Auñamendi.
• Museu d'o pescataire.

• Datos: Q695444
• Multimedia: Bermeo / Q695444