Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

Araitz (Araiz en castellano, Araitz en basco) ye un municipio d'a Comunidat Foral de Navarra, merindat de Pamplona y comarca de Norte d'Aralar. Fa parte d'o partiu chudicial de Pamplona

Araitz
Araiz
Municipio de Navarra
Escudo d'armas
Anvista d'Araitz dende a sierra d'Aralar
Anvista d'Araitz dende a sierra d'Aralar.
Entidat
 • Estau
 • Comunidat
 • Comarca
Municipio
 Espanya
 Navarra
Norte d'Aralar
Superficie 38,86 km²
Población
 • Total

525 hab. (2013)
Altaria
 • Meyana

228 m.
Distancia
 • 45 km

enta Pamplona
Alcalde Lazaro Goikoetxea Beraza
Codigo postal 31891
Coordenadas
Araitz ubicada en Navarra
Araitz
Araitz
Araitz en Navarra
[www.Araitz.es Web oficial]

A suya población ye de 568 habitants (2012), en una superficie de 38,86 km² y una densidat de población de 14,62 hab/km².

Cheografía

editar

A localidat d'Araitz ye situata a 228 metros d'altaria sobre o ran d'a mar, a una distancia de 45 km d'a ciudat de Pamplona, a capital de Navarra, d'a suya merindat y d'o suyo partiu chudicial.

D'o suyo termin municipal fan parte os lugars d'Arribe, Azkarate, Gaintza, Inza, Uztegui, Atallu y Arribe-Atallu. Dica o censo de 1857 tanto Arribe como Gaintza teneban os suyos propios concellos municipals.

Araitz muga a o norte con Areso; a l'este con Larraun, Betelu y a sierra d'Aralar; a l'ueste muga con Guipuzcua y con Lizartza, Orexa, Gaztelu, Amezketa y Bedaio (iste zaguero, un barrio de Tolosa).

Entorno natural

editar

Por o sud o limite natural d'Araitz ye a sierra d'Aralar, dende a on se puet veyer a cordelera de Malloa (una serie de montanyas que tamién son conoixitas por o nombre en plural de "Malloak"). Ista cordelera ye formata por o mont Ttutturre (1.282 m.), o mont Hirumugarrieta (1.431 m.), o mont Aldaon (1.411 m.), o mont Uakorri (1.306 m.) y o mont Balerdi (1.197 m.).

A l'este se troban o mont Elosta (937 m.), o mont Santa Barbara (853 m.) y o mont Urkieta (854 m.).

Antiparte, o río Araxes, que recibe as auguas de toz os rigachuelos d'a sierra d'Aralar y de l'arredol, trescruza a localidat en direccion sudeste-norueste, albandona Navarra y ya en Guipúzcua vierte as suyas auguas en o río Oria.

Luenga basca

editar

Hue o 90% d'a poblacion d'Araitz ye basco-fablant; seguntes o lingüísta Koldo Zuazo o euskalki u dialecto de l'idioma basco que se charra en Araitz ye o dialecto guipucuano u dialecto central, encara que ista val se trobe en Navarra.

Antiparte, a val d'Araitz tien a suya propia radio en euskara, que tamién emite en ista localidat: Aralar Irratia. Tamién se i edita una revista comarcal en euskara: Mailope ("Baixo d'as Malloa").

Demografía

editar
Evolución demografica
1749 1787 1842 1857 1860 1877 1887 1897 1900
- - - - - - - - 449

1910 1920 1930 1940 1950 1960 1970 1981 1991
1.570 1.457 1.369 1.435 1.397 1.293 1.144 1.008 823

1992 1994 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002
- - - - - - - 631 -

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
- - - - - 586 - - -

2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020
568 - - - - - - - -

2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 -
- 512 - - - - - - -

 1749-1981: población de feito; 1990- : población de dreito.
Fuent: Intercensal en l'INE, Series de población en l'INE y Relación d'unidaz poblacionals en l'INE.

Administración

editar

Reparto de concellers

editar
Eleccions municipals
Partiu 1979 1983 1987 1991 1995 1999 2003 2007
Eusko Abertzale Ekintza 6
Independients 1
Total 7

Alcaldes

editar
Lista d'alcaldes
Lechislatura Nombre Partiu politico
19791983
19831987
19871991
19911995
19951999
19992003
20032007
20072011 Imanol Iriarte Gorostegi Eusko Abertzale Ekintza
20112015 Lazaro Goikoetxea Beraza Bildu

Veyer tamién

editar

Vinclos externos

editar


Lugars d'o municipio d'Araitz
Araitz | Arribe-Atallu | Azkarate | Gaintza | Intza | Uztegi