Bavaro hutterita

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

Hutterita Hutterisch
Variedaz d'o bavaro
Localización cheografica
Estau	{{{estau}}}
País	{{{país}}}
Rechión	{{{rechión}}}
Parlau en	Canadá Estaus Unius
Lugars principals	Alberta, Saskatchewan, Manitoba, Washington, Montana, Dakota d'o Norte y Dakota d'o Sud.
Estatus
Atras denominacions	{{{atras denominacions}}}
Charradors	40.000
Oficial en
Reconoixiu en	{{{reconoixiu}}}
Regulau por
Vitalidat	Baixa
Literatura
Escritors principals
Rasgos dialectals	Bavaro meridional
Clasificación lingüistica
Indoeuropea Chermanica Chermanica occidental Altochermanica Altochermanica superior Bavaro Bavaro meridional Hutterita
Codigos
ISO 639-1
ISO 639-2
ISO 639-3	geh
SIL

O hutterita (en bavaro Hutterisch) ye un dialecto de l'idioma austro-bavaro charrau por as comunidaz hutteritas en Canadá y os Estaus Unius. Encara que son termins anacronicos de tot, tamién se gosa conoixer a o hutterita como tirolés u baixo alemán.

Distribución y amostranza

O hutterita ye charrau en os estaus de Washington, Montana, Dakota d'o Norte, Dakota d'o Sud, Minnesota y Oregón; y en as provincias canadienses d'Alberta, Saskatchewan y Manitoba. Os suyos parlants perteneixen a os grupos hutteritas Schmiedleit, Lehrerleit y Dariusleit, encara que tamién bi ha parlants entre as cheneracions mas viellas d'os Prairieleit (descendients d'os hutteritas que no s'estableixioron en colonias). Os ninos hutteritas que han creixiu en as colonias aprenden antis a charrar o hutterita que no l'anglés, luenga stándard d'as arias d'arredol.

En l'anyo 2003, bi heba alto u baixo 34.000 fablants en o mundo, o 85% d'éls viviban en 333 comunidaz en Canadá y a resta, un 15% en 123 comunidaz en os Estaus Unius. Os adultos canadienses son formaus por un regular en l'alemán biblico (predecesor creyau por Martín Lutero de l'actual alemán stándard) que fan servir en a suya forma escrita, en cuentas de l'aleman stándard que ye emplegau en os Estaus Unius ta as actividaz relichiosas. Os ninos aprenden anglés en a escuela; tenendo os hutteritas canadienses un conoiximiento funcional de l'anglés. O hutterita ye un dialecto que no se gosa escribir, encara que en agosto de 2006 a escritora hutterita Linda Maendel quitó un libro d'historias ta ninos dito Lindas Glücklicher Tag (O día feliz de Linda) en que toz os dialogos yeran escritos en iste dialecto. Maendel tamién ye treballando en a publicación de cuantas historias biblicas escritas en hutterita.

Historia y luengas relacionadas

O hutterita ye descendient de l'austro-bavaro que se charraba en o ducau austriaco de Carintia a metat d'o sieglo XVIII. Nomás un 50% ye intelichible ta os parlants d'alemán de Pennsilvania, ya que ista atra variedat se basa en os dialectos charraus arredol d'o Electorau d'o Palatinato. O dialecto hutterita ye muito mas relacionau con l'austro-bavaro (Bavera y Austria), o cimbrio y o mòcheno (istos d'os zagueros dialectos charraus en Italia).

Encara que en o pasau os hutteritas charroron o dialecto tirolés, actualment ya no lo fan. O cambeo entre os hutteritas d'o dialecto tirolés a o carintio alcurrió mientres os anyos en que as comunidaz hutteritas yeran encorridas en Europa y a supervivencia d'istas comunidaz pendió d'a conversión de muitos refuchiaus protestants austriacos en hutteritas anabaptistas.

Iste dialecto, debiu a las migracions d'os hutteritas enta l'este d'Europa y Nordamerica, ha adoptau muitos amprens eslaus y angleses.

Se veiga tamién

• Alemán de Pennsylvania
• Plautdietsch
• Alemán de Texas

Referencias

• Datos: Q33385