Sufixo -anus (toponimia)

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

O sufixo -anus en toponimia dimpués d'un antroponimo significa en latín "que perteneixe a".

Julio Caro Baroja considera que por lo que fa a la Península Iberica se feba servir pa dicir nombres de fundi d'o periodo romano tardano.

D'esta traza Octavianus yera o fundus d' Octavius, Iulianus yera o fundus de Iulius.

En bellas zonas d'a Navarra meya os vascoparlants adaptoron este sufixo como -ain, pero en belatras zonas de navarra (Guirguillano), como en Alaba evolucionó como -ano en atras zonas d'Espanya. En ambito aragonés y part de l'ambito mozarabe a terminación -anus evolucionó ta -án (Costeán, Ladrunyán) por a tendencia a la perduga d'a -o final atona, mayor en o pasato que en o present. En catalán evolucionó ta terminación -à (Cornellà), por a doble tendencia a perder a -o final y a -n que dimpués queda como final.

Este sufixo toponimico yera en competencia con o sufixo -acum, amprato d'o celta y usual en zonas con substrato celta como Galia, y con o hipotetico sufixo -oius en a zona d'Aquitania y Pireneus, que fosilizó como -ué u -ui.

Seguntes Gerhard Rohlfs a existencia y densidat d'este sufixo permiten extrayer conclusions sobre l'amplaria y intensidat d'a colonización romana en Gascunya.

A plana d'a ribera d'o Gers arredol d'a ciudat d'Aush, que tenió importancia en o periodo galorromano, debió constituir un centro d'infiltración romana u latina important, y en son herencio os actuals toponimos d'a plana u ribera de Gers, arredol d'Aush: Lussan (Lucius), Marsan (Marcius), Orbessan (Orbicius), Preignan (Premius?), Pessan (Pecius), Podensan (Potencius), Sansan (Sancius).

Dende Gers s'estendillan como tacas d'acaite dica o curso meyo de l'Adour: Aignan (Annios), Corrensan (Currentius), Magnan (Magnius), Sarran (Sarra), Vergognan (Verecundius)¨

En a zona de Tarba tamién bi n'ha: Aureilhan (Aurelius), Artagnan (Artanius), Barbazan (Barbatius), Coussan (Coccius), Gaillan (Gallius), Juillan (Julius), Lézignan (Licinius), Marseillan (Marcellius).

En a Comencha, a man de Lugdunum Convenarum, ciudat fundata por Pompeyo bi n'ha atro niedo: Antichan (Antessius), Aventignan (Aventinus), Barbazan (Barbatius), Frontignan (Frontinius), Gourdan (Gordus), Luscan (Luscus), Polignan (Pollinius), Salechan (Salessius), Samuran (Samburus), Seillan (Seillus), Tibiran (Tiberius), Canejan (Candidius).

A mayor part d'estos toponimos rematatos en -an e que se remontan a -anum contiene antroponimos romanos cuaternatos en inscripcions u en textos historicos: Aurelius, Annius, Aventinius, Cornelius, Gallius, Julius, Licinius, Marcellius, Marcius, Magnius, Potentius, Sancius.

Referencias editar

  • Gerhard Rohlfs. LE SUFFIXE PRÉROMAN -UÉ, -UY DANS LA TOPONYMIE ARAGONAISE ET CATALANE. Archivo de Filología Aragonesa IV. 1952.
  • Gerhard Rohlfs. LA COLONIZACIÓN ROMANA Y PRERROMANA EN GASCUÑA Y ARAGÓN. Archivo de Filología Aragonesa XL. 1988.