Radiotelescopio d'Arecibo

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

O radiotelescopio d'Arecibo yera un radiotelescopio reflector esferico de 305 m construiu en una fueva natural en l'Observatorio d'Arecibo ubicau amán d'Arecibo, Puerto Rico. Completau en noviembre de 1963, o telescopio d'Arecibo estió o telescopio d'obridura unica mas gran d'o mundo entre 53 anyadas, dica que estió superau en chulio de 2016 por o Telescopio esferico d'obridura de cincientos metros (u FAST) en Guizhou, China.

O radiotelescopio d'Arecibo.

O telescopio d'Arecibo s'utilizó prencipalment pa la investigación en radioastronomía, ciencia atmosferica y astronomía de radar, asinas como pa programas que buscan intelichencia extraterrestre (SETI). A NASA tamién utilizó o telescopio pa programas de detección d'obchectos cercanos a la Tierra. L'observatorio, financiau prencipalment por a National Science Foundation (NSF) con l'emparo parcial d'a NASA, estió administrau por a Universidat de Cornell dende a suya finalización en 1963 dica 2011, dimpués d'o cual estió transferiu a una asociación dirichida por SRI International. En 2018, un consorcio liderau por a Universidat de Florida Central asumió a operación d'a instalación.

O disenyo unico y futurista d'o telescopio dio puesto a cuantas aparicions en produccions de cine, chuegos y televisión, como que a escena d'a baralla culminant en a cinta de James Bond GoldenEye (1995). Ha estau incluiu en o Rechistro Nacional de Puestos Historicos d'os Estaus Unius dende 2008.

Dende 2006, a NSF ha reduciu o suyo compromiso de financiamiento con l'observatorio, o que ha levau a os academicos a empuchicar pa obtener emparo financiero adicional pa continar con os suyos programas. O telescopio estió danyau por l'oracán María en 2017 y se veyió afectau por tierratremos en 2019 y 2020. Dos crebaduras de cable, una en agosto de 2020 y una segunda en noviembre de 2020, menazoron a integridat estructural d'a estructura de suporte d'a plataforma suspendida y danyoron o plato. A causa d'a inzerteza sobre a resistencia restante d'os atros cables que sostienen a estructura suspendida, y a o risgo de colapso a causa de fallas adicionals que fan que as reparacions sían periglosas, a NSF anunció o 19 de noviembre de 2020 que o telescopio sería dau de baixa y desmantelau. Antes que podese estar desmantelau, varios d'os cables de suporte restantes sufrioron una falla critica y l'estructura de suporte, l'antena y o conchunto de domo cayioron en o plato a las 7:55 a. m. hora local de l'1 d'aviento de 2020.