Diferencia entre revisiones de «Aragonés de Sobrepuerto»

Contenido eliminado Contenido añadido
Sin resumen de edición
Sin resumen de edición
Linia 11:
}}
 
L''''aragonés de Sobrepuerto''' u '''sobrepuertano''' ye a bariedat de l'[[Idioma aragonés|aragonés]] que se charra en o [[Sobrepuerto]], sozredolada[[parzana]] de l'autual [[Sarrablo]] que güega con o [[Sobrarbe]]. Ye muito parexito a l'[[aragonés de a Tierra de Biescas]], pero tiene bels rasgos comuns con o polo oriental de l'aragonés. Se conoxe grazias a os triballos lexicografitos y literarios de [[Jose Mª Satué]].
 
== Fonetica ==
Exemplos de xordas intervocálicas conserbatas:
*''capeza'', ''crapazín'', ''amullatar'', ''fusata'', ''[[caxico]]'', ''sarrato''
 
Casos de perduga de –o final:
*''plan'', ''[[tabán]]'', ''[[fraxín]]''
 
En a [[toponimia]] bi ha casos d'eboluzión de a -LL- cheminata latina enta sonitos cacuminals: -ch- en [[Ainielle]], [[Basarán]] y [[Otal]], -t- en [[Escartín]]:
*''Batiecho'', ''Cundiacha''
*''Batella'', ''Batellón'', ''[[Castelillo (desambigazión)|Castetillo]]'', ''Ostatiás''
 
Casos d’eboluziónd'eboluzión de –ND- enta –ñ-
*''Baraña'', ''foñada'', ''[[cañabla]]''
 
Esto ye un feito curioso que mos aduya a interpretar a evolución fonetica de l’aragonésl'aragonés pirenaico preliterario:
*A ñ en aragonés y lenguas d’arredol ye una evolución de a –NN- cheminata latina y de –NY-. (PENNA > peña, Hispania > España).
*Esisten referenzias meyebals de toponimos con –NN- cheminata, (Lanna, Panno), que probienen de o grupo –ND- y que güei se troban con –n- simpla, (Lana, Pano).
*''Baraña'', ''foñada'', etz…tienen –n- en atrás bariedaz d’aragonés, (y mesmo –nn- en belsetán).
*A deduzión lochica ye que en o Sobrepuerto a evolución de a –ND- latina enta –nn- se dio cuan encara no eba rematato de tot a eboluzión de a –NN- latina enta ñ, y que a –nn- que beniba de –ND- continó evolucionando, como venise de –nn- latina, enta ñ, (en atrás zonas, más orientals, a –nn- no eboluzionó enta ñ, y remató en –n-, (plegando os casos de ñ dende fuera en tiempos más reziens).
 
== Morfolochía ==
*Complento ''bi/i'' perdito, solo lo beyemos fosilizato en ''i hai''.
*Articlo ''ro'', ''ros'', ''ra'', ''ras'' perdito en a parla biba, pero con repuis en a toponimia.
*Se rechistra ''prou'', tipico de o polo oriental de l'aragonés, estando limite ueste d’estad'esta forma.
 
== Lesico ==
*Como representazión de lesico ozidental tenemos:
**''catirón'', ''a ormino'' y ''xorruntar''
*Como representazión de lesico oriental tenemos:
** ''guambra'' y ''rebasto''.
*Coesisten formas orientals y ozidentals:
**''[[obella]]'' con ''[[güella]]''
**''[[lurte]]'' con ''[[esliz]]''
**''[[calderizo]]'' con ''[[cremallo]]''
*Esisten palabras comuns con Ballibió, Broto y Tena:
**''sisatera'', ''trusa'', ''marueño'', ''fenal''
*Y palabras tipicas de o Sobrepuerto como:
**''musal'', ''xolorar'', ''xurrumido'' u ''esperringlero''
 
== Enrastres esternos ==