Diferencia entre revisiones de «Chistén»
Contenido eliminado Contenido añadido
→Biyere tammién: Viadós > viadors |
Sin resumen de edición |
||
Linia 20:
{{chistabín}}
'''Chistén''' (''Gistaín'' en [[Idioma castellán|castellán]], '''''Gisten''''' en [[Grafía SLA]]) ye un [[municipio]] situau en a [[Comarcas d'Aragón|comarca]]
La [[Población humana|población]] suya ye de 161 habitants, y la [[superficie]] d'el municipio 76,14 [[km²]], con una [[Densidat de población|densidat]] demografica de 2,11 gab/Km<sup>2</sup>. D'es 76,14 [[km²]] d'el [[termin municipal]], garra ye per baixo d'a cota d'es 1.000 metros d'[[Altaria|altitut]], mes d'el 50% son per alto d'es 2.000 metros, y belas puntas (en el [[Pico d'a Pez]], la [[Punta
== El lugar ==
[[Imachen:046.Gisten Casa Domingo.JPG|thumb|left|180px|La puerta de ''Casa de Rins'' de '''Chistén''' (anyo [[1600]]), d'un momentet que le va tocar el sol.]]
El lugar de Chistén se troba per alto de [[Sant Chuan de Plan|Sant Chuan]], a 1.378 metros d'altitut a la falda recuesta d'el [[Peña d'el Cuezo|Cuezo]], poquet mes d'un kilometro seguindo la carretera d'a val de Chistau t'alto en pasar Sant Chuan, que fa buenas curvas y tien tamién dos esbarres que son la pista que puya ta [[
El nuclio de Chistén, que ye el solo que fa parte d'el municipio, ye una villa chicota (u mesmo se'n podría dir un lugar gran) en l'alto d'una faixa recuesta de la [[Penya d'el Cuezo]] (1926 m), y ixo el fa d'estar el solo lugar de Chistau que no toca el [[río Cinqueta|Cinqueta]], pos en ye bells centenars de metros de leixos. De tot el patrimonio que este lugar tien, s'abrí de fer mención d'as casas nobles, belunas d'elas de tan antigas que se van fere d'es [[sieglo XVI|siglos XVI]] y [[sieglo XVII|XVII]]. D'ixes tiempos nos i trobem ''Casa de Rins'', que i tiene la calendada en a portalada que diz que ye feta d'el [[1600]], y que encara conserva el porte suyo tradicional y las formas tipicas de qu'habría estau una d'as casas més ricas d'a localidat pos en el decir d'es vecins de Chistén se recuerda que enantes teneban rivalidat con es de ''Casa Tardán'', qui yeran tamién bien prencipals. Altras casas como ''Casa Palacín'' nos amuestran qué bien que en s'han adaptau ta fer negocio de cosas como ye el torismo que ye el que hoi fa que la villa tienga economía buena.
Linia 34:
== Las torres ==
[[Imachen:056.Gisten torre02.JPG|thumb|left|180px|La ''[[torre de Tardán]]'' (S. [[Sieglo XVI|XVI]]), a part d'a ilesia, ye la més antigua y tamién més chicota.]]
Chistén ye una villa que va tener la suya importancia historica perque yera el zaguer puesto d'a on que se saliba ta pasar es puertos ta [[Francia]], y tamién quan se tornaba d'allá t'aquí. Podría estar que se i hes de pasare el puerto de Plan per el [[barranco d'a Sallena]], u tamién que se remontás ta'l puerto d'a Madera u d'a Pez per la val de Taberners (de
[[Imachen:045.Gisten torre.JPG|thumb|right|180px|La monumental ''[[torre de Rins]]'', feta per es d'el Tardán, fendo uembra a casa de Rins, ye protagonista d'una falorieta popular d'a localidat.]]
De la construcción d'una d'estas torres, la mes alta, en dicen es vecins de Chistén que va estar bien curiosa, pos i heba ya en el lugar una torre, la dita '''[[Torre de Tardán|torre de Tardán]]''', per baixo d'a ilesia, (propiedat de ''Casa de Tardán'') que yera l'argüello d'es amos suyos pos yera el costumbre d'ixes tiempos de fer-se alzar torres t'amostrar qué diners se teneban en a casa, més que no ta defender-se guaire (anque, obviament, tamién yeran utils si nunca se precisasen ta ixe menister). Alavez, perque es amos de ''Casa de Rins'' se feban dir con despeito con es de ''Casa Tardán'', y siempre les feban renuga perque teneban una torre a'l canto d'a ilesia, diz que un diya que yera uno de Rins redindo-se-ne le'n va dir a l'amo de Tardán: "''¡Cosa no vales, que vales menos qu'un gran d'[[hordio]]!''" y alavez le va dir l'amo de Tardán "''Pos ya te cal que mires bien... perque este gran d'hordio te foterá un pino debant d'a casa que ni el sol no tornarás a viyere''". Poquez tiempos dimpués, teneban es de Rins una torre que yera dos veces d'alta la de Tardán, y puesta debant de casa d'éstes ta quitar-les el sol. La dos torres encara las podem viyer a'l puesto, y l'antiguisma portalada de casa Rins debaixo la uembra d'a '''[[Torre de Rins|torre de Rins]]''' siempre en as horas centrals d'el diya.
Amés, es casaches de la villa de Chistén tienen un puesto tercero que repunta per alto, que ye la ilesia de Sant Vicent el Martir, feta d'es siglos XVI y XVII. Atros monumentos son la [[ermita de Sant Fabián (Chistén)|ermita de Sant Fabián]], 2,5 u 3 Km leixos a par d'el [[barranco d'el Pacín]], feta d'el [[sieglo XVIII|siglo XVIII]], y tamién es conchuntos de [[borda]]s que i heba per alto en
== Administración ==
| |||