Diferencia entre revisiones de «Partenón»

Contenido eliminado Contenido añadido
ateneya > atena
Linia 21:
}}
 
O '''Partenón''' (d'o [[Idioma griego|griego]] Παρθενος ''Parthenos'' –virchen–, uno d'os adchetivos que s'emplegaban como [[epiteto]] ta la diosa [[AteneyaAtena]]) ye un [[templo]] griego clavato en l'[[Acropoli d'Atenas|Acropoli]] d'[[Atenas]] adedicato a [[Atenea]], diosa protectora –y eponima– d'a ciudat d'Atenas. Ye o molimento más important d'a [[civilización griega]] antiga y ye considerato como una d'as más politas obras arquitectonicas d'a Humanidat.
 
O Partenón ye uno d'os principals templos [[Estilo dorico|doricos]] que se conservan, construito entre os anyos [[447 aC|447]] y [[432 aC]]; alto u baixo, as suyas dimensions son: 69,5 [[metro]]s de [[longaria]], por 30,9 d'[[amplaria]]; as suyas [[columna]]s tienen 10,4 metros d'[[altaria]].
Linia 29:
O Partenón sustituyó a un templo anterior que yera en o mesmo puesto, que ye conoixito como o ''Pre-Partenón'' u ''Hecatompedón'', construito antis d'as [[Guerras Medicas]], y que fue destruito por os [[Imperio Aquemenida|persas]].
 
A construcción d'o molimento, feito quasi nomás con [[marbre]] blanco d'o [[monte Pantelico]], la prencipió [[Pericles]] y se desembolicó entre os anyos 447 y 432 aC. Os arquitectos encargatos d'a obra fuoron [[Ictinio]] y [[Calícrates]] y estioron, en a mayoría d'os casos, baixo as ordens de l'[[arquitecto]] y gran [[escultor]] ateniense [[Fidias]], autor d'a decoración [[Escultura|escultorica]] d'o templo y d'a gran [[estatua]] [[criselefantina]] d'''[[AteneyaAtena Partenos]]'' que yera a pieza central d'o templo (mediba dotze metros d'altaria y t'a suya elaboración calió 1.200 [[kilogramo]]s d'[[oro]]).
 
O Partenón conservó o suyo caracter relichioso en os sieglos siguients y esdevenió una [[Ilesia (edificio)|ilesia]] [[Arte bizantino|bizantina]], una ilesia [[Imperio Latín de Costantinoble|latina]] y una [[mezquita]] musulmana. Pero en [[1687]], os [[Imperio Otomán|turcos]] la emplegoron como deposito de [[polvora]] mientres o setio [[Republica de Venecia|Venecia]]no, baixo o mando de l'almirant [[Francesco Morosini|Morosini]]. Una d'as bombas venecianas cayó en o Partenón y causó una gran explosión que destruyó a mayor parte de l'edificación, que s'heba preservato en buenas condicions dica ixe inte.
Linia 43:
[[Imachen:Parthenon.at.Nashville.Tenenssee.01.jpg|right|thumb|250px|[[Réplica del Partenón|Replica d'o Partenón]] en [[Nashville]], Estatos Unitos.]]
 
O disenyo d'o Partenón se fació t'acullir a imachen d'[[oro]] y [[bori]] d'[[AteneyaAtena Polías]], esculpita por [[Fidias]]. A colosal estatua de dotze metros d'altaria aprecisaba d'una inmensa cella de más de deciueito metros d'amplaria, dividida en tres [[nau]]s por meyo d'una doble columnata conformada por dos órdens superpuestos d'estilo [[dorico]]. A nau central mediba diez metros d'amplaria. Dentro d'a cella d'o canto este, a columnata se dispuso en forma d'"[[U]]", y yera composada por nueu columnas con un [[entrepanyo]] entre cadaguna, en os costatos largos d'a "U". Tres columnas con dos entrepanyos formaban o costato corto.
 
En a zona ueste, en o fundo de l'interior d'a columnata de quatro columnas, bi heba lo [[basamento]] d'a estatua, ta o culto a l'Atenea Parthenos con un amplo [[estanyo]], no guaire fundo, que produciba un efecto de brilor por meyo de l'[[augua]] que bi heba debant d'a estatua. A dos cellas yeran zarradas por [[puerta]]s de [[bronze]].
 
A cella de l'este yera adedicada a Atenea Polías (protectora d'a [[ciudat]]), y a cella de l'ueste yera adedicada a AteneyaAtena Párthenos, "a Virchen", asinas que tot l'edificio remató por estar conoixido como ''O Partenón''.
 
A decoración escultorica d'o Partenón ye una combinación unica d'as metopas (esculpidas en [[Relieve (arte)|altorrelieve]] por os quatro costatos externos d'o templo), los [[timpano]]s (replenando os espacios triangulars de cada [[frontera]]) y un friso (esculpido en [[Relieve (arte)|baixorrelieve]] abracando o perimetro exterior de la zella). Se i representan prous scenas d'a [[Mitolochía griega]]. Antimás as diversas partes d'o templo yeran pintadas de colors vivos. O Partenón ye sin duda o maximo exponent de l'orden dorico, como se puet apreciar en o disenyo d'o friso u en as suyas columnas.
 
As metopas representaban a [[chigantomaquia]] en o costato este, la [[amazonomaquia]] en l'ueste, a [[centauromaquia]] en o sud, y scenas d'a [[guerra de Troya]] en o norte. En cada timpano d'o templo bi ha una scena mitolochica: a l'este, dencima de la dentrada principal de l'[[edificio]], a naixencia d'AteneyaAtena, y a l'ueste, a luita entre AteneyaAtena y [[Poseidón]] por o patrocinio d'a ciudat d'Atenas. O friso constituiba a representación d'a procesión d'as [[PanateneyasPanateneas]], o festival relichioso más important de l'Atenas antiga. A scena se desenbolica a lo largo d'os quatro costatos de l'edificio y incluye figuras de dioses, bestias y d'arredol de 360 sers humans.
 
Ista construcción ye uno d'os eixemplos más claros d'o saber en [[cheometría]] por parte de los [[Matematicas|matematicos]] y arquitectos griegos. Ye octastilo y periptero, a quala cosa significa que tien columnas en tot o suyo perimetro, ueito en las dos fronteras más curtas y 17 en las laterals. Tien una doble cella con pronaus y opistodomo, encara que con prostilo de seis columnas.