Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Articlo d'os 1000

A probabilidat mide a frecuencia con a que se obtiene os resultatos de un experimento aleatorio, os resultatos se deben conoixer. A teoria d'a probabilidat se usa en diferentes areas como a estatistica, a fisica, a matematicas, a filosofía y a ciencia

Historia

editar

A regla de Laplace feito por o francés Pierre-Simon de Laplace en o sieglo XVIII que nos permite calcular por meyo d'una formula a probabilidat d'un succeso asociado a un experimento aleatorio, en o caso de que toz os succesos d'ista experiencia sigan equiprobables. A formula s'expresa asinas:

 

O metodo de minimos cuadratos se debe a Adrien-Marie Legendre en l'anyo 1805 y s'expresa asi:

 

a on c y h son constants que penden d'a precisión d'a observación.

En o sieglo XIX, os autores d'a teoría cheneral incluyiban a Laplace, Sylvestre Lacroix (1816), Littrow (1833), Adolphe Quetelet (1853), Richard Dedekind (1860), Helmert (1872), Hermann Laurent (1873), Liagre, Didion, y Karl Pearson. Augustus De Morgan y George Boole millororon a exposición d'a teoría.

En 1930 Andréi Kolmogorov desembolicó a base axiomatica d'a probabilidat emplegando a teoría d'a mida.

Teoría

editar

A probabilidat constituye un important parametro en a determinación d'as diversas casualidat obtenidas dimpués d'una serie d'eventos asperatos aintro d'un rango estatistico.

A probabilidat d'un evento se denota con a letra p y s'expresa en termins d'una fracción y no en porcentaches, por lo que a valor de p caye entre 0 y 1. D'atra man, a probabilidat de que un evento "no ocurra" equivale a 1 menos a valor de p y se denota con a letra q:

 

Os tres metodos ta calcular as probabilidaz son a regla de l'adición, a regla d'a multiplicación y a distribución binomial.

Regla de l'adición

editar

A regla de l'adición u regla d'a suma diz que a probabilidat d'ocurrencia de cualsiquier evento en particular ye igual a la suma d'as probabilidaz individuals, si ye que os eventos son mutuament excluyents, ye decir, que dos no pueden ocurrir a o mismo tiempo.

Regla d'a multiplicación

editar

A regla d'a multiplicación diz que a probabilidat d'ocurrencia de dos u mas eventos estatisticament independients ye igual a o producto d'as suyas probabilidaz individuals.

Distribución binomial

editar

A probabilidat d'ocurrencia d'una combinación especifica d'eventos independients y mutuament excluyents se determina con a distribución binomial.

Aplicación

editar

L'aplicación en o día a día ye l'analís de riesgo y en o comercio d'os mercados de materias primas, usado ta realizar metodos ambientals.

A fiabilidat ye atra aplicacion ta usar a teoría d'a probabilidat en os biens de consumo.

Vinclos externos

editar