Diferencia entre revisiones de «Eslovaquia»

Contenido eliminado Contenido añadido
EmausBot (descutir | contrebucions)
m robot Añadido: gag:Slovakiya
Linia 51:
 
== Historia ==
=== Invasión hongara ===
{{Articlo principal|Historia d'Eslovaquia}}
Os [[ongaroshongaros (pueblo nomada)|ongaroshongaros]] emigroron ta [[Panonia]] e rematoron con a esistenziaexistenzia d'o Estato eslavo de [[MorabiaMoravia la Gran]]. E dende ixe inte os hongaros irán conquerindo os cabos d'a cuenca[[Cuenca Danubiana]] (actuals [[Eslovaquia]], Transilbania[[Transilvania]], [[Eslavonia]], etzecetra..) dica plegar a las montañasmontanyas d'os [[Carpatos]] que la zierrancierran. A fins d'o sieglo XI o territorio d’osd'os [[eslovacos]] ye sozmeso de tot. A poblaziónpoblación eslava autoctona quedará dominata por una nobleza ongarahongara (encara que tamién i ebaheba uns pocos nobles eslavos). O territorio de l’actuall'actual Eslovaquia rezibirárecibirá o nombre d’Altad'"[[Alta Hongría]]".
 
Enta l'añoanyo 1300 bendránvendrán [[alemans]] (ditos [[saxons de Zips|saxons]]) pa espleitar as minas ey amanixen ziudazciudatz como [[Schemmnitz]] ey [[Kremnitz]].
=== Morabia la Gran ===
{{Articlo principal|Morabia la Gran}}
 
=== Embasión ongara ===
Os [[ongaros (pueblo nomada)|ongaros]] emigroron ta [[Panonia]] e rematoron con a esistenzia d'o Estato eslavo de [[Morabia la Gran]]. E dende ixe inte os hongaros irán conquerindo os cabos d'a cuenca Danubiana (actuals Eslovaquia, Transilbania, etz..) dica plegar a las montañas d'os Carpatos que la zierran. A fins d'o sieglo XI o territorio d’os eslovacos ye sozmeso de tot. A poblazión eslava autoctona quedará dominata por una nobleza ongara (encara que tamién i eba uns pocos nobles eslavos). O territorio de l’actual Eslovaquia rezibirá o nombre d’Alta Hongría.
 
Enta l'año 1300 bendrán alemans (ditos saxons) pa espleitar as minas e amanixen ziudaz como Schemmnitz e Kremnitz.
O rei [[Matías Corvín]] abióhabió d’interbenird'intervenir en l’Altal'Alta Hongría pa luitar cuentra os [[husitas]] d’od'o territorio eslovaco ey benzióvenció en l’añol'anyo 1467 en a [[batalla de Kostolány]]. O primer testimonio escrito en luenga eslovaca ye de 1473. En ixa epoca os alemans miners se combiertenconvierten a lo luteranismo ey belsbells eslovacos ey hongaros conoxenconoixen mobimientosmovimientos protestants produzindoproducindo-se combersionsconversions.
 
Dimpués d’ad'a derrota en [[Batalla de Mohacs|Mohacs]] L’AltaL'Alta Hongría pasa a depender d’osd'os Habsburgo dentro d’ad'a “Hongría“[[Hongría Reyal”Reyal]]”. Una administración ongarahongara s’establiós'establió en [[Pozsony]] ey lo primato d’Hongríad'Hongría se refuchió en [[Trnava]], on en 1635 os [[chesuitas]] creyan una unibersidatuniversidat. Bi ha una contrarreforma menos represibarepresiva que en Boemia[[Bohemia]].
 
Os eslovacos contribuirán a la repoblaziónrepoblación d’asd'as zonas debastatasdevastatas por a guerra como a Plana OngaraHongara ey a Boibodina[[Voibodina]]. En l’Altal'Alta Hongría os eslovacos son en a suya mayoría sierbossiervos d’ad'a nobleza ongarahongara ey fan reboluzionsrevolucions dica en 1831. A economía ye controlata por os [[Alemans d'os Carpatos|alemans]] ey chodigos [[asquenazís]].
 
=== Os eslovacos en Trasleitania ===
Dende 1875 os eslovacos son sozmesos a una maguiarizazión[[maguiarización]] forzata, (como atros pueblos de [[Trasleitania]]). O sufrachio fa menor a presenziapresencia eslovaca, (3 diputatos en a dieta ongarahongara de 1914). En 25 añatasanyatas a manca d’oportunidazd'oportunidatz fa que meyo millón d’eslovacosd'eslovacos emigranemigren ta Estatos Unitos. Bi ha dos partitos politicos prenzipalsprincipals: un partito populista catolico ey o partito Hlas, partidario d’ad'a unión con os [[checos]].
 
=== Os eslovacos en a primera Guerra Mundial ===
Os eslovacos partiziporonparticiporon en a [[primera Guerra Mundial]] chunto con os alemans ey hongaros d’od'o [[Imperio AustrongaroAustro-hongaro]]. Sin d’embargoManimenos un eslovaco ey dos checos emigratos a lo estranchero creyan en 1916 en París un consello nazionalnacional checoslovaco con aduya franzesafrancesa.
 
Os diputatos checos proposaban en mayo de 1917 a creyazióncreyación d’und'un estato confederal con Boemia[[Bohemia]] y EslovaquaEslovaquia como uno d’osd'os components, a lo que s’oposabans'oposaban on hongaros.
 
O Consello nazionalnacional reclutó boluntariosvoluntarios y esprisionerosexprisioneros pa creyar un grupo guerrillero checo y eslovaco que luitaba chunto a los aligatosaliatos en o frent francés ey italián. En chunio de 1918 o gobierno francés reconoxebareconoixeba a representatibidat d’od'o Consello NazionalNacional Checoslovaco.
 
O [[14 d’octubred'octubre]] de 1918 Masaryk anunziaanuncia en Washinton a formazión d’und'un gobierno probisionalprovisional checoslovaco reconoxitoreconoixito por os aligatosaliatos. O [[28 d’octubred'octubre]] se proclama a republica en [[Praga]], o [[30 d’octubred'octubre]] s’aplegas'aplega un consello nazionalnacional eslovaco y o [[31 d’octubred'octubre]] se forma o gobierno probisionalprovisional d’ad'a checolobaquia[[Checolovaquia]] unita.
 
=== O periodo d'entreguerras ===
A creyazióncreyación d’unad'una muga entre [[Checoslovaquia]] y Hongría se fa con criterios etnicos, economicos y estratechicos, por no aberhaber-ie una rechión historica eslovaca deseparata d'Hongría. En o [[tractato de Trianón]] o 4 de chunio de 1920 se creya una muga que plega por o sud dica o Danubio, quedando comarcas de mayoría ongarahongara dentro de Checoslovaquia. A més por este tractato o a zona de mayoría [[rusins|rutena]] d'os Carpatos ([[Rutenia Subcarpatica]]) tamién queda dentro d'Eslovaquia que os aligatos ta ebanheban dixato en 1919 a Eslovaquia con a condizióncondición que os [[rusins|rutens]] tenesen un estatuto d'autonomía.
 
Checoslovaquia tien un rechimen de democrazia[[democracia parlamentaria]]. [[Masaryk]] ye president dende nobiembrenoviembre de 1918 dica 1935.
 
Os eslovacos encomienzan a desconfiar d'os [[checos]] porque dende 1919 tienden a dominar en l'administración. O partito populista de Hlinka ye cada begatavegata més important, prene posizionsposicions autonomistas ey ye influenziatoinfluenciato por o faxismofaixismo.
 
O [[6 d'octubre]] de 1938 [[Mosen Josef Tiso]], d'o partito populista proclama l'autonomía d'Eslovaquia ey Rutenia. O [[2 d'octubre]] o primer arbitrache de Viena atorga a Hongría o sud d'Eslovaquia ey Rutenia. O rechimen d'Eslovaquia se torna faxistafaixista-clerical baixo a presión de [[Hitler]] y o [[14 de marzo]] de 1939 a dieta de [[Bratislava]] proclama a independenziaindependencia baixo a proteziónprotección d'o [[terzertercer Reich]].
 
=== A segunda Guerra Mundial ===
Mosen [[Josef Tiso]] aplicó en Eslovaquia as mesuras antichodigas que ditabadictaba o terzertercer Reich. Eslovaquia partizipóparticipó en a guerra cuentra a URSS. En agosto de 1944 i ebaheba una resistenziaresistencia de partisans eslovacos en a redolata de [[Banska]], ey fan esclatar una insurrezióninsurrección por belsbells meses. O exerzito[[Exercito royoRoyo sobieticoSovietico]] entró en [[Kosice]] a fins de marzo de 1945 y en [[Bratislava]] en abril.
 
=== Eslovaquia en a ChescolobaquiaChescolovaquia comunista ===
Un gobierno checoslovaco creyato en o esilioexilio s’establixs'estableix en [[Kosice]] en marzo-abril de 1945. Este gobierno s’aligafa liga con a [[URSS]] ey tien prebistaprevista una reforma agraria ey unas nazionalizazionsnacionalizacions. A Checoslovaquia en paz torna a las mugas de 1937, pero por un alcuerde d’od'o [[29 de chunio]] de 1945 Checoslovaquia ha de zederceder a la URSS a [[Rutenia subcarpaticaSubcarpatica]]. A conferenziaconferencia d’osd'os aligatosaliatos de [[Conferencia de Postdam|Postdam]] d’agostod'agosto de 1945 autoriza a Checoslovaquia a forachitar a los alemans, (en Eslovaquia no i ebaheba que a dezimadecima partepart d’alemansd'[[alemans d'os Carpatos|alemans]] que en Boemia[[Bohemia]] ey Morabia[[Moravia]]).
 
En mayo de 1946 bi ha eslezionsesleccions libres ey ganan os comunistas con o 38 % d’osd'os botosvotos, prenendo de tot o poder en 1948. Os eslovacos chunto con os [[checos]] ey a l’eguall'egual que muitos pueblos d’Europad'[[Europa ZentroCentro]]-[[Europa Oriental|Oriental]] pasarán por un periodo estalinista. En a decada de 1960 i abráhabrá unas prebatinas de reformas que serán esclafatas por a interbenziónintervención sobieticasovietica. O L'[[1 de chinero]] de 1969 Checoslovaquia esdebinió una republica federal formata por a [[Republica SozialistaSocialista Checa]] ey a [[Republica SozialistaSocialista Eslovaca]]. En 1989 o partito comunista pierde o control de Checoslovaquia.
 
En chunio de 1992 bi ha unas eslezionsesleccions en as que os nazionalistasnacionalistas eslovacos obtienen a mayoría d’osd'os botosvotos en Eslovaquia ey botanvotan una declarazióndeclaración de sobiranía. O cabo d’od'o gobierno eslovaco [[Vladimir Meciar]] ey o cabo de gobierno [[Václac Klaus]] negoziannegocian a eszisiónescisión y a deseparazio´ndeseparación ye confirmata en l'Asambleya federal en nobiembrenoviembre, de traza que o [[1 de chinero]] de 1993 a Republica Checa ey a Republica Eslovaca son estatos independients.
 
== Bibliografía ==