Diferencia entre revisiones de «Chusticia d'Aragón»

A reyalidat ye que dica la fin d'o [[sieglo XIII]] no apareix definida: chustizia yera sinonimo de chuez, y cal esperar áa las [[Corz d'Aragón|Corz]] de Exeya de [[1266]] pa beyer que uno d'istos chustizias adquirió poders como "chuez meyo", entre a monarquía y as elites regnicolas. A instituzión ganó peso en o [[Pribilechio Cheneral]] que surte d'as [[Corz d'Aragón]] de [[1283]], y sobre tot grazias a las derrotas d'a [[Unión Aragonesa]] en [[1301]] y en a [[Batalla d'Epila]], que obligoron a la monarquía y os aragoneses a trobar un equilibrio sin conflictos. Dende o [[sieglo XIV]] o Chustizia no ye nomás que un chuez poderoso, sino una instituzión consolidada, clamada asobén "Chustiziazgo".

En primeras, o rei teneba a capazidat de nombrar áa lo Chustizia d'Aragón, pero de camino esdebinió bitalizio y ereditario, conque a monarquía perdió a capazidat de controlar-lo de tot, pero también creyó largas dinastías de Zerdanes y Lanuzas en o cargo, acusadas asobén d'abusos y corrupzión.

En [[1982]] reaparixió a fegura d'o Chustizia d'Aragón, recogida en o establimiento d'autonomía d'Aragón y emparata por a [[constituzión de 1978]]. O Chustizia ye a tercera autoridá d'a Comunidá Autonoma, chunto áa lo Presidén d'a [[Deputazión Cheneral d'Aragón]] y áa lo presidén d'as Corz.

* Protecher y defender os dreitos indibiduals y coleutibos d'os ziudadans fren áa las autuazions irregulars d'as Almenistrazions Publicas.