Diferencia entre revisiones de «Idioma occitán»

Contenido eliminado Contenido añadido
Xqbot (descutir | contrebucions)
m robot Añadido: stq:Oksitanisk; cambios triviales
Sin resumen de edición
Linia 1:
{{bersión UescaSLA}}
{{Luenga indoeuropeya|nombre=Oczitán|nombreautoctono=''occitan, lenga d'òc''
|Imachen=[[Imachen:Luengasdoc.svg|300px]]
Línea 25 ⟶ 26:
* A diferenzia d'o franzés, se conserba la '''a''' azentugata d'o latín (latín ''mare'' > oc. ''mar'', pero > fr. ''mer''.)
* A diferenzia d'o franzés, se conserba las bocals postonicas.
* Como o franzés e o noritalián, se truca la '''u''' latina por [y].
* Como una gran parti d'o noritalián, s'esplaza la serie de bocals posteriors ([u] > [y], [o] > [u]).
* O dialeuto gascón de l'oczitán cambió a '''f''' latina por [h] pipada (latín ''filiu'' > gascón ''hilh''), como o [[Idioma castellán|castellán]] meyebal (o [[gascón]] y o [[Idioma castellán|español]] abieron a influyenzia d'o [[euskara]]).
* O grupo dialeutal noroczitán conox a palatalizazión de ''ca'' [ka] en ''cha'' [tʃa, tsa] e de ''ga'' [ga] en ''ja'' [dʒa, dza]: ''cantar > chantar, vaca > vacha, galina > jalina, cargar > charjar''. Ye un fenomeno aparexito en varios dialeutos d'o latin tardibo que se trasmitó tamién en romanche, ladín, friulán, arpitán (francoprobenzal) e franzés.
 
Os dialeutos oczitanos son seis, seguntes a clasificazión güé prou cheneralment azeutata d'o lingüista [[Pèire Bèc]]:
Línea 56 ⟶ 57:
En l'oczitán autual s'emplegan esenzialment dos normas lingüisticas concurrents:
* a ''norma clasica'', continua os usos tradizionals mediebals oczitans e ye prosima d'o catalán, respeuta os dialeutos mas tamién insiste sobre a suya comberchenzia con soluzions unitarias e autonomas d'o franzés. Güé s'usa en toz os dialeutos, incluso o probenzal. Ye o sistema ofizial de l'[[aranés]]. A suya codificazión comenzó con a gramatica de [[Loís Alibèrt]] n'o [[1935]] e ye d'a competenzia d'o [[Conselh de la Lenga Occitana]] dende [[1997]].
* a ''norma mistralenca'', creyata por [[Josèp Romanilha]] n'o [[1852]] e usata por [[Frederic Mistral]], en a que s'emplegan as conbenzions graficas d'o franzés ta esprisarrepresentar os sonius de l'oczitán. Güé s'usa sopretot en probenzal, en concurrenzia con a norma clasica.
Dos altras normas, hué mui localizatas e minoritarias, son a ''bonaudiana'' en aubernés e a de l'''Escòla dau Pò'' en vivaroalpín local d'as Bals Oczitanas (estato italián).
 
Línea 62 ⟶ 63:
 
== L'oczitán en Aragón ==
Important ha estato tamién a presenzia de l'oczitán en [[Aragón]], traíto por os repobladors benitos de l'atro canto d'os Perineus. De l'oczitán que se charraba en lugars d'o [[camín de San Chaime]] en Nabarra e Aragón en dizen os espezialistas [[Oczitánoczitán zisperinenco]]. Os [[Establimentz de Chaca]] estioron as ordenanzas u fueros d'a ziudá escritas en o [[sieglo XIII]] en romanze gascón oczitán, aquí bi ha un chicot testo d'os ''Establimentz'':
 
''X) E nos tot lo poble de Iacca mayors e menors presentz e ''