Diferencia entre revisiones de «Aragonés d'a valle de Vio»

Contenido eliminado Contenido añadido
AraBot (descutir | contrebucions)
m clean up, replaced: d'o Sobrarbe → de Sobrarbe, o Sobrarbe → Sobrarbe (2) using AWB
Sin resumen de edición
Linia 24:
**''En brincó d'allá ta ro canto 'ra caseta''.
**''l'Asa 'ro capazo''.
*[[concordancia gramatical en aragonés|Concordancia]] de chenero y numero d'o participio con o [[complemento directo]] quan ye en forma pronominal u con o [[subchecto gramatical en aragonés|subchecto]] dera frase quan ye [[oracions reflexivas en aragonés|reflexiva]], traza común con l'[[idioma occitán|occitano]] y tamién con o [[idioma catalán|catalán]] antiguo, enantes bian común como en tot o [[Sobrarbe]], agora quasi una reliquia:
**''No '''as''' he '''vistas'''''
**'''''As vacas''', ta ro prato que '''as''' son '''portiadas'''''
Linia 31:
 
*Desaparición quasi de tot d'os [[adchectivos demostrativos en aragonés|demostrativo]]s sobrarbencos que documentó Saroïhandy: si enantes feban "''aquels zagals''" en as dos valles agora se sient "''aquellos zagals''", menos de [[Nerín]], á'n que se conserva ra forma antigua. Mesmo ha pasato con o pronombre personal "'''els'''" que documentó Saroïhandy, que s'ha suplantato totalment per o castellanismo "''ellos''" con atras [[castellanización|castellanizacions]] importants (Fig. 1). Desapareición tamién as formas "nusa'''l'''tros" y "vusa'''l'''tros" d'entre ros primers estudios de Saroïhandy y quan que en tornó 30 anyos dimpués, que yeban ya "''nusatros''" y "''vusatros''". En l'actualidat, Tomás y Usón en trobón nomás que formas ya hibridas con o castellano: "''nusotros''", "''vusotros''". "A'''l'''tro" y "a'''l'''tros" seguntes els son ocasional oi día.
*Desaparición d'a [[preposicions en aragonés|preposición]] "'''dica'''", que Saroïhandy heba documentato en tot o [[Sobrarbe]], de l'Aínsa t'alto. Atras preposicions que ya no se troban son "'''per'''" y ras suyas derivacions: "'''perque'''", etz. que agora se dicen "''por'', "''porque''", per a presión d'o [[idioma castellán|castellano]].
*Substitución sistematica de l'[[Adverbios de quantidat en aragonés|adverbio de quantidat]] "'''més'''", d'as suyas composicions ("'''demés'''", "'''només'''"), y d'as formas d'expresar o [[grau comparativo en aragonés|grau comparativo]], que yeba bian regulars d'os tiampos de Saroïhandy en tot o [[Sobrarbe]], per as formas castallanizadas: "''más''", "''demás''", ecetra.
**''Posa-me-ne una miqueta '''més''', mocet.''
*Uso d'a locución "'''á menut'''" (per cuentas d' ''á sobén'', que yà prencipal en a cuenca d'a Cinca), que en o cambio d'os sieglos [[sieglo XIX|XIX]] y [[sieglo XX|XX]] yeba tamién común d'as [[bergotés|valles de Broto]] y [[belsetán|Bielsa]]. A forma "'''á ormino'''", lur penetración en [[Sobrarbe]] Saroïhandy nomás que a trobó en a [[Ribera de Fiscal]] y ra valle de Broto no se-be ha decumentato nunca.
*Uso d'una forma de [[numerals en aragonés|numeral]]s indefinitos, enantes cheneral en totSobrarbetot Sobrarbe, que s'amonta con l'indefinito '''bel''' achuntato con l'artiglo indeterminato '''un(o)''':
**''Beluno sí que'n habrá''
**''Bels quatre días dempués ya yeba muerto''
Linia 43:
**''No i heba garra''
[[Imachen:114.Ilesia de Sercué.jpg|thumb|right|250px|A ilesia de l'espoblato de [[Sercué]], bian chicorrona como una cambra d'un piso en a capital, con [[Sestrals|as Sestrals]] de fondo.]]
*Grandismo retacul de l'adverbio de cantidat "'''guaire'''", que ya quasi no se i siante, pero que en os anyos 1899 - 1900 yeba cheneral en totSobrarbetot Sobrarbe, y no sólo que ta negar si que tamién en as oracions interrogativas:
**''No n'i eba guaires''.
**''¿Fa guaire tiampo d'esto?''.