Diferencia entre revisiones de «Segunda conchugación en aragonés»

Contenido eliminado Contenido añadido
Sin resumen de edición
Sin resumen de edición
Linia 1:
A '''segunda conchugación en l'aragonés''' provién d'a [[segunda conchugación latina]] tardana (verbos en ''-ĒRE''), conchugación que enantes heba absorbiu a mes gran part d'os verbos en ''-ĔRE'' d'a desapareixida [[tercera conchugación latina]], esdrúixola.
 
En aragonés os verbos ''haber'', ''valer'', ''veyer'', ''soler'', ''deber'', ''poder'', ''torcer'' fan part d'o conchunto de verbos que derivan de verbos d'a segunda conchugación latina
 
Os verbos ''cocer'', ''coneixer'', ''creixer'', ''mereixer'', ''naixer'', ''estender'', ''aprender'', ''plover''/''plever'', ''creyer'', ''foter'', ''vender'', ''moler'' y ''planyer'' se remontan a verbos d'a tercera conchugación latina que pasoron a la segunda conchugación latina por o cambeocambio d'accentuación. Belún d'estos verbos presenta variants en a [[tercera conchugación aragonesa|conchugación en -ir]] como ''planyir''.
 
== Tiempos verbals ==
Linia 16:
{| class="wikitable"
| bgcolor=#cccccc | '''Chenero y numero'''
| bgcolor=#cccccc | '''[[Participio en l'aragonés|Participio]]'''
|-
| bgcolor=#DDEEFF | Masculín singlar
Linia 67:
{| class="wikitable"
| bgcolor=#cccccc | '''Presona'''
| bgcolor=#cccccc | '''[[PasatoPasau imperfecto d'indicativo en aragonés|Pasau imperfecto d'indicativo]]'''
|-
| bgcolor=#DDEEFF | ''1ª Sing.''
Linia 91:
{| class="wikitable"
| bgcolor=#cccccc | '''Presona'''
| bgcolor=#cccccc | '''[[PasatoPasau perfecto simple d'indicativo en l'aragonés|Pasau perfecto simple]]'''
|-
| bgcolor=#DDEEFF | ''1ª Sing.''
Linia 163:
{| class="wikitable"
| bgcolor=#cccccc | '''Presona'''
| bgcolor=#cccccc | '''[[PasatoPasau perfecto compuestocomposau d'indicativo en aragonés|Pasau perfecto compuestocomposau d'indicativo]]'''
|-
| bgcolor=#DDEEFF | ''1ª Sing.''
Linia 187:
{| class="wikitable"
| bgcolor=#cccccc | '''Presona'''
| bgcolor=#cccccc | '''[[PasatoPasau plusquamperfecto d'indicativo en l'aragonés|PasatoPasau plusquamperfecto d'indicativo]]'''
|-
| bgcolor=#DDEEFF | ''1ª Sing.''
Linia 211:
{| class="wikitable"
| bgcolor=#cccccc | '''Presona'''
| bgcolor=#cccccc | '''[[PasatoPasau anterior d'indicativo en aragonés|Pasau anterior d'indicativo]]'''
|-
| bgcolor=#DDEEFF | ''1ª Sing.''
Linia 260:
{| class="wikitable"
| bgcolor=#cccccc | '''Presona'''
| bgcolor=#cccccc | '''[[PasatoPasau imperfecto de subchuntivo en aragonés|Pasau imperfecto de subchuntivo]]'''
|-
| bgcolor=#DDEEFF | ''1ª Sing.''
Linia 284:
{| class="wikitable"
| bgcolor=#cccccc | '''Presona'''
| bgcolor=#cccccc | '''[[PasatoPasau perfecto de subchuntivo en aragonés|PasatoPasau perfecto de subchuntivo]]'''
|-
| bgcolor=#DDEEFF | ''1ª Sing.''
Linia 308:
{| class="wikitable"
| bgcolor=#cccccc | '''Presona'''
| bgcolor=#cccccc | '''[[PasatoPasau pluscuamperfectoplusquamperfecto de subchuntivo en aragonés|Pasau pluscuamperfectoplusquamperfecto de subchuntivo]]'''
|-
| bgcolor=#DDEEFF | ''1ª Sing.''
Linia 344:
 
== Variants ==
En [[aragonés benasqués|benasqués]] a evolución d'os verbos d'a tercera conchugación latina estió diferent con respecto a l'aragonés cheneral conservando-se l'accentuación esdrúixola en un primer inte pa dimpués perder-se a vocal post-tónica y formar verbos remataus en ''-re'' (IV clase benasquesa de J.A Saura Rami<ref name=SAURABEN>{{es}} [[José Antonio Saura Rami]]: ''Elementos de fonética y morfosintaxis benasquesas'', Zaragoza, Gara d'Edizions-[[Institución Fernando el Católico]] (2003). p 214.</ref>) como en [[idioma francés|francés]], [[idioma occitán|occitán]] y [[idioma catalán|catalán]]:
*''EXTENDĔRE'' > ''estenre''.
*''FUNDĔRE'' > ''fonre''.
Linia 372:
== Bibliografía ==
*{{es}} [[Heinrich Lausberg]]: ''Lingüistica romanica. Tomo II morfología''. Editorial Gredos, 1988. pp 258-259.
*{{es}} [[José Antonio Saura Rami]]: ''[[Elementos de fonética y morfosintaxis benasquesas]]'', Zaragoza, Gara d'Edizions-[[Institución Fernando el Católico]] (2003).
*{{es}} [[Alwin Kuhn|KUHN, Alwin]], ''[[Der hocharagonesische Dialekt|El Dialecto Altoaragonés]]'' (traducción de l'orichinal de 1935); Xordica Editorial. Zaragoza, [[2008]]. <small>ISBN 978-84-96457-41-6</small>
 
[[Categoría:Conchugacions en l'aragonés]]