Diferencia entre revisiones de «Idioma franco»

Contenido eliminado Contenido añadido
m Moviendo 5 enlaces interlingúisticos, ahora proporcionado(s) por Wikidata en la página d:q10860505.
Sin resumen de edición
Linia 21:
}}
 
O '''franco''' (tamién '''francico''', '''francón''', '''baixo francico antigo''') ye un termin que se fa servir historicament ta referir-se a la luengua d'os [[francos]] y ye clasificato adintro d'as [[luengas indo-europeas]], en o grupo [[chermanico occidental]]. A luenga s'extinguió enenta o [[sieglo VIII]] por dos causas: d'una man l'asimilación lingüistica d'a clase dirichent franca a on se charraban as [[luengas d'Oil]], evolucionandoy dentrod'atra man a evolución d'o conchuntofranco conesta asunas parlas chermanicasd'o occidentals[[continuum dialectal alemán]] y ya documentadas a primers o sieglo IX.<ref name=TAGLIAVININEOLATINAS>{{es}} [[Carlo Tagliavini]]: d'atros'Origenes de las lenguas neolatinas''. [[Fondo de Cultura Economica]]. 1973, pueblospp chermanicos404-416.</ref>
 
== Evolución ==
En evolución d'o franco se produció en dos direccions principals. A luenga d'os francos d'o norte evolucionó enta a luenga d'os [[flamencos]] y [[holandeses]] ([[idioma neerlandés]]), a lo norte d'a [[linia de Benrath]] chunto con o [[baixo saxón]] mientres que a luenga d'os francos d'o sud evolucionó enta a part occidental d'o [[meyo alemán]], a lo sud d'a [[linia de Benrath]] y a lo norte d'a [[linia de Speyer]], y ye on trobamos os "dialectos franconios" y o "[[idioma luxemburgués]]".
Os testimonios d'o francón entre os sieglos III y VIII son escasos y penden en antroponimos y parolas franconas de textos escritos en latín.<ref name=TAGLIAVININEOLATINAS/>
 
En evolución d'o franco se produció en dos direccions principals. A [[segunda mutación consonantica]] no afectó a las parlas d'o norte pero sí a las d'o sud:
Muitas parolas d'o franco fuoron ampradas por as [[luengas galo-romances]], dende a on que pasoron a l'[[idioma aragonés|aragonés]] y atras luengas occidentals como galicismos. O galicismo ''flotar'' provién d'o francico *''flotōn'' y d'o proto-chermanico *''flutōną'', y amuestra a [[lei fonetica]] chermanica d'evolución d'a P- inicial indoeuropea a f- inicial en a radiz indoeuropea *''plew-'', *''plōw-'' (que en latín ha dau ''PLOVERE'', "plever").
:1) A luenga d'os francos d'o norte evolucionó enta a luenga d'os [[flamencos]] y [[holandeses]] ([[idioma neerlandés]]), a lo norte d'a [[linia de Benrath]] chunto con o [[baixo saxón]].
En evolución d'o franco se produció en dos direccions principals.:2) A luenga d'os francos d'o norte evolucionó enta a luenga d'os [[flamencos]] y [[holandeses]] ([[idioma neerlandés]]), a lo norte d'a [[linia de Benrath]] chunto con o [[baixo saxón]] mientres que a luenga d'os francos d'o sud evolucionó enta a part occidental d'o [[meyo alemán]], a lo sud d'a [[linia de Benrath]] y a lo norte d'a [[linia de Speyer]], y yea on que trobamos huei os "dialectos franconiosfranconians" y o "[[idioma luxemburgués]]".
 
== Influencia d'o franco en as luengas romances ==
Muitas parolas d'o franco fuoron ampradas por as [[luengas galo-romances]], dende a on que pasoron a l'[[idioma aragonés|aragonés]] y atras luengas occidentals como [[galicismo (lingüistica)|galicismo]]s. Os chermanismos d'orichen francón corresponden a las variants septentrionals u baixas, de fueras de bella excepción como ''échevin'', que se documenta en [[latín medieval]] local como ''scabinus'' y corresponde a l'[[alto alemán]] ''sceffin'' y a lo francón ''skapin'' ("[[chuez]]" u "[[machistrato]]").<ref name=TAGLIAVININEOLATINAS/>
 
Muitas parolas d'o franco fuoron ampradas por as [[luengas galo-romances]], dende a on que pasoron a l'[[idioma aragonés|aragonés]] y atras luengas occidentals como galicismos. O galicismo ''flotar'' provién d'o francico *''flotōn'' y d'o proto-chermanico *''flutōną'', y amuestra a [[lei fonetica]] chermanica d'evolución d'a P- inicial indoeuropea a f- inicial en a radiz indoeuropea *''plew-'', *''plōw-'' (que en latín ha dau ''PLOVERE'', "plever").
 
O francés ampró parolas franconas con [[h aspirada en o francés|h aspirada]] y que encara huei no pueden fer ''[[liaison]]''. Os antroponimos francos con a terminación ''-hart'' ("duro") entroron primer con antroponimos como ''Bernhart'' y ''Reginhart'' y pasoron dimpués a substantivos comuns y adchectivos esdevenindo o sufixo [[sufixo -ardo|-ard]], que dimpués pasó dende o francés y l'occitán a l'aragonés como ''[[sufixo -ardo|-ardo]]''. O mesmo se puede dicir d'o sufixo ''[[sufixo -aud|-aud]]'' que entró con antroponimos feitos con a terminación ''-wald'' (''Guiraud'', ''Regnaud''),<ref name=TAGLIAVININEOLATINAS/> y plegó dica o [[aragonés benasqués|benasqués]] como ''-au'' (''patau'', ''pipau'').<ref name=SAURABEN> {{es}} [[José Antonio Saura Rami]]: ''Elementos de fonética y morfosintaxis benasquesas'', Zaragoza, [[Gara d'Edizions]]-[[Institución Fernando el Católico]] (2003), pp 304-305.</ref>
== Referencias ==
{{listaref}}
 
== Bibliografía ==
*{{es}} [[Carlo Tagliavini]]: ''Origenes de las lenguas neolatinas''. [[Fondo de Cultura Economica]]. 1973, pp 404-416.
*{{es}} [[José Antonio Saura Rami]]: ''[[Elementos de fonética y morfosintaxis benasquesas]]'', Zaragoza, Gara d'Edizions-Institución Fernando el Católico (2003).
 
==Se veiga tamién==
*[[Luengas francas]].
*[[Luengas baixofrancas]].
*[[Alto franco]].
 
[[Categoría:Luengas baixofrancas|Franco]]