Diferencia entre revisiones de «Propuesta ortografica de l'Academia de l'Aragonés»

Contenido eliminado Contenido añadido
Chusec (descutir | contrebucions)
mSin resumen de edición
Chusec (descutir | contrebucions)
mSin resumen de edición
Linia 34:
|
|''envasador, laganya''
|en variedatz de benasqués, representa /e/ en as rematanzas de plural femenino: ''badinas,'' /badínes/; y de segunda presonapersona de singular: ''trobabas'', /tɾobábes/, etc.
|
|-
Linia 133:
|
|''dient, adchectivo, desfer, almendrera''
|en as variedatz ribagorzanas, os cherundios rematan en ''-nd'', mesmo si no se pronuncia la ''d: fend,'' /fen/, ''puyand, ind''; tamién en as formas ''charrin-charrand, coixin-coixand...'';
en posición final, se''-d'' conservarepresenta /d/~/ɾ/ en ''sud,'' y derivaus como ''sudeste,'' mesmo si se realiza como /ɾ/: /sudéste/~/suréste/
|no se conserva la ''-d'' final etimolochica en: ''mercé, vusté,'' y plurals;
en posición final, se conserva en ''sud,'' y derivaus como ''sudeste,'' mesmo si se realiza como /ɾ/: /sudéste/~/suréste/
|-
|f
Linia 175:
 
en intercheccions monosilabicas
|''haber, hereu, hibierno, hixopo, huerto, hiena, adherir, ahier, anhelo, bohemio, exhumar, menhir, deshonra, filharmonía; hepatico, hieroglifico, harpa; hamaca, hindú, Helena, Henrique; ''''ah!, oh!''
|
|''Espanya, Occitania'', y derivaus'';''
Linia 215:
|/x/
|
|en antroponimmosantroponimos foranos u exotoponimos
|''Jaén, jabugo''
|
Linia 236:
la ''l'' cheminata d'o belsetán se representa con un puntet volato:''bel·la, payel·la;''
 
en aragonés ribagorzano, se consella como representación de /ʎ/ en posición inicial, final, intervocalica, ''en'' os grupos consonanticos ''bl, cl, fl, pl, gl'', y dezaga de ''r'', quan ye palatalización de l'aragonés común /l/: ''luna,'' /ʎúna/; ''bal'', /baʎ/; ''flama'', /fʎáma/; ''clucar,'' /kʎukáɾ/; ''replega'', /repʎéga/; ''lulo,'' /ʎúʎo/; ''parlar,'' /paɾʎáɾ/; ''cacinglo'', /kaθínglo/
|
|-
Linia 244:
|
|''lloza, cullir''
|pronombre tonico ''ell,'' /el/~/eʎ/, y plural;
|pronombre tonico ''ell,'' /el/~/eʎ/, y plural;
 
determinants ''bell,'' /bel/~/beʎ/, ''aquell'', /akél/~/akéʎ/, y plurals
|
|-
|m
Linia 254:
|
|''malmeter, chema;'' ''Betlem, Cherusalem''
|en variedatz orientals, s'emplega como rematanza d'a primeraprimer presonapersona de plural en formas acutas: ''fem'' (=femos)'', trobarem'' (=trobaremos)
|(?) no s'explicita si ye muta en helenismos, a principio de parola, debant de ''n'': ''mnemotecnia''
|-
Linia 262:
|
|''cambión, onso, novalla; anvista; os hunnos; capanna, lanna; anfora, anfiteatro''
|en variedatz orientals, s'emplega como rematanza d'a primeraprimer presonapersona de plural en formas planas: ''feban'' (=fébanos)'', yeran'' (=yéranos)
|en interior de parola, debant de ''b, p'', s'escribe ''m'': ''embolicar, emplir''... (pero se mantiene perén ''-n'' en compuestos: ''bienplegau, bienpensant...'');
se mantiene perén -''m'' en ''circum-: circumvalación, circumscripto...;''
Linia 305:
|/ku/
|
|debant de ''e, i'' con ''qu'' etimolochica
|''aqüicultura, enqüesta, cinqüenta''
|
Linia 313:
|/ɾ/
|
|entre vocals;
en final de silaba y quan forma silaba con a consonant precedent
|''agora; perda; broxa, crosta, drullón, fraxino, grillar, ampre, cuatrón, Alquezra''
|se mantiene la ''r'' d'os plurals en ''-er, -ero,'' mesmo si no se pronuncia: ''corders, primers;''
Línea 371 ⟶ 372:
''malament, evidentment;'' ''hábitats, pívots''
|tiene, como rematanza, realizacions en /t/, /ɾ/, /d/, /∅/: ''mocet,'' /moθét/, /moθéɾ/, /moθéd/, /moθé/;
dialectalment, a terminación ''-t'' como morfema de segunda presonapersona de plural d'imperativo, que puede realizar-se [t]~[ɾ]~[∅]: ''puyat-os-ne, fet, venit''
|en o prefixo ''post'', no se prenuncia la ''t'' debant de consonant: ''postnatal'', /posnatál/;
sin ''t'' etimolochica por no tener tradición grafica:
Línea 381 ⟶ 382:
|
|como rematanza: morfema de 2ª persona de plural;
plural de buena cosa de parolas rematadas en vocal tonica seguida de ''-t;'';
 
plural de parolas (arcaísmos u dialectalismos) rematadas en vocal tonica seguida de ''-rt''
Línea 445 ⟶ 446:
''alfalz''
|en benasqués, se realiza como /s/
|debant de ''e,i'' etimolochica, u por tradición historichistorica u de regularidat internacional: ''azembla, azeotropo, zebra, zelo, alazet, almazén , azuzena, zebra, azepina, benzén, bronze, eczema, zelo, zefiro, zero, zeta, zeugma, aguazil, almuezín, azimo, azina, benzina, aiazina, zigoto, enzima, topazio, trapezio, zigoma, zigoto, zinc, zingaro, zirconio, zizanya...''
|}
Amás, una mesma letra puede tener diferents realizacions seguntes l'orichen en ampres crudos y en derivaus de nombres d'atras fablas, adaptaus u no pas: ''chovinismo'' [tʃovinísmo] (d'o francés ''chauvinisme,'' [ʃovi'nism]); ''Wamba, Witiza, Wahid; Newton, newtoniano, wagneriano; clown, kiwi, whisky, wolfram; HItler, hitleriano; rugby, Los Angeles'' [losantʃéles]'', Algete'' [alxéte]'', Jordi, Barça''; ''joule, junior, judo, jockey; Jaén, jabugo; byte; boulevard; zoom, ohm, ad hominem; alzheimer; huelga, hicienda; holding, hockey, hitleriano...''