Caesaraugusta

Caesaraugusta yera o nombre con que yera conoxita l'autual ziudat de Zaragoza en tiempos d'os romans.

Mapa de Caesaraugusta sobre l'autual Zaragoza
  1. Decumanus Maximus
  2. Cardus Maximus
  3. Foro
  4. Puerto fluvial
  5. Termas publicas
  6. Tiatro
  7. Muralla

Estió establita en onor d'o Emperador Zésar Augusto alto u baxo en l'año 15 adC como una colonia sobre a poblazión ibera de Salduie. En ixe mesmo inte Zesar Augusto yera organizando as probinzias d'Ispania dezaga d'a suya bitoria en as Guerras Cantabras.

Muralla de Caesaraugusta

Colonia Caesar Augusta yera o nombre ofizial d'a nueba ziudad, gozaba d'o pribilechio de tener o nombre completo d'o suyo fundador, qui encomendó lo suyo deductio, como atras muitas fainas d'o Imperio, á lo suyo choben Agripa.

En a fundazión d'a ziudat, partiziporon soldatos beterans d'as lechions IV Macedonica, VI Victrix e X Gemina, lizenziatos dezaga la dura campaña contra os Cantabros, con a doble intinzión de guaranziar a esfensa d'o territorio e de fixar en er a presenzia de Roma. Caesaraugusta teneba o tetulo de Colonia Inmune, lo que feba que goza-se de determinatos pribilechios, asinas teneba dreito á cudir e yera desimita d'o pago d'impuestos. Os nuebos ziudadans estioron ascribitos á la tribu Aniense.

En o prozeso de reorganizazión de territorios ispanos, se creyan tres probinzias, Tarraconensis, Baetica e Lvsitania, dibiditas en combentos churidicos (destritos menors con funzions chudizials e almenistratibas); d'ers, o rexito por Caesaraugusta, o Combento Churidico Caesaraugustano, yera lo más amplo d'os siet en os que se dibidiba la probinzia Tarraconense. Caesaraugusta asumió dende o primer inte o paper de cabezera rechional, sustituyendo á la colonia Victrix Ivlia Celsa (autual Belilla d'Ebro).

O periodo de mayor fuga d'a ziudat (sieglos I e II) trayió muitas d'as grans obras publicas, bellas d'eras encara pueden beyer-sen güé: o foro, o puerto flubial (que combirtió á Caesarugusta en a prenzipal redistribuyidora de mercanzías d'a bal de l'Ebro), as termas publicas, o tiatro, l'anfiteatro, o primer puen d'a ziudat (situato en o mesmo puesto que l'autual puen de Piedra e que probablement yera una obra mista de piedra e fusta).

L'agua también teneba un important paper en Caesaraugusta romana, tanto por a suya situazión á cantos d'o río Ebro e chunto á la desembocadura d'a Uerba e o Galligo como por os suyos complexos sistemas de furnito e regano. Chunto á las ya ditas termas, s'han decumentato asabelos alchubs, fuents e trampos de cañerías de plomo e sanamiento.

Ya en o sieglo III prenzipia la construzión d'una imponent muralla e l'albandono d'as grans obras publicas denotan o important prozeso de crisis en o mundo román (segunda metat d'o sieglo III).

Mientres d'o sieglo V, Caesaraugusta, como tot l'oczident román, ye aintro d'un prozeso de desintegrazión d'o poder imperial.