Diferencia entre revisiones de «Idioma persa»

Contenido eliminado Contenido añadido
MerlIwBot (descutir | contrebucions)
m Robot Adhibito: io:Persiana linguo
Sin resumen de edición
Linia 24:
}}
 
O '''persa''' ye una [[luenga indo-europea]] parlata en [[Irán]], [[Afganistán]], [[Tachiquistán]], [[Uzbekistán]], [[Bahrein]], [[Iraq]], [[Azerbaichán]], [[Armenia]], [[Cheorchia]], o sud de [[Rusia]] y países vicins. Ye una luenga indoeuropea d'a branca [[luengas iranias|irania]] con una tradición historica luenga que se remonta a lo [[Imperio Aquemenida]]., unas quantas fases lingüisticas ([[idioma persa antigo|persa antigo]], persa meyo u [[idioma pahlavi|pahlavi]], [[idioma persa clasico|persa clasico]] y persa contemporanio), y diferents formas standard actuals (persa en Irán, [[idioma dari|dari]] en Afganistán, y [[idioma tachico|tachico]] en [[Asia Central]])
 
En as luengas europeas occidentals bi ha parabras persas trasmesas por l'arabe como ''[[aixedrez]]'', ''azul'', ''[[narancha]]'', ''[[espinayes]]'' y ''[[alfaz]]''.
Dende a conquiesta islamica, o persa s'escribe con [[alfabeto arabe]], encara que en [[Tachiquistán]], dende os anyos 1930, a causa d'as importants campanyas d'alfabetización que se i facioron, s'adoptó l'[[alfabeto cirilico]], en parti por motivos lingüisticos (l'alfabeto cirilico, como l'[[alfabeto latín]] y o [[alfabeto griego|griego]], son más adaptatos a las luengas indoeuropeas, con más variedat de [[vocal]]s que as semiticas) y en parti por motivos politicos. En ixa epoca la luenga principió a decir-se [[idioma tachico|tachico]].
 
== Historia ==
O estandard persa que ye cooficial en [[Afganistán]] ye conoixito como [[dari]].
O [[persa antigo]] s'escribiba en tiempos d'o [[Imperio Aquemenida]], o persa meyo u [[pahlavi]] s'escribiba en tiempos d'o [[Imperio Sasanida]]. Entre meyo a luenga d'a cort d'a [[dinastía Arsacida]] en tiempos d'o [[Imperio Parto]] estió o [[idioma parto|parto]], tamién iranián pero d'atra branca adintro d'as luengas iranianas.
 
Dende a conquiesta islamica, o persa s'encomenzó a escribir con [[alfabeto arabe]] y esdevinió a principal luenga en [[Gran Corastén|Corastén]] y [[Transoxiana]], a on naixió o [[persa clasico]].<ref name=REFERENCIA>[[Jean Sellier]] y [[André Sellier]]. ''Atlas de los pueblos de Oriente''. Acento Editorial p 115</ref> O primer gran escritor en persa clasico estió [[Firdusi]], un poeta epico Corastení de fins d'o sieglo X y principios d'o [[sieglo XI]]. O persa clasico esdevinió una luenga de cultura y que mantenió o suyo prestichio entre os [[selchuzidas]], [[Imperio Otomán|otomans]], [[Imperio d'o Gran Mogol|grans mogols]] y khans [[khanatos uzbecos|uzbeco]]s, que teneban clases dirichents d'orichen [[pueblos turquicos|turquico]]. O [[idioma turco otomán|turco otomán]] teneba muitas parolas ampradas d'o persa clasico que en tiempos de [[Kemal]] fuoron sustituitas por parolas d'orichen turquico.
En as luengas europeas occidentals bi ha parabras persas trasmesas por l'arabe como ''[[aixedrez]]'', ''azul'', ''[[narancha]]'', ''[[espinayes]]'' y ''[[alfaz]]''.
 
Dende a conquiestacapital islamica,[[Teherán]] se fue oficializando en Irán china chana l'uso d'o persa s'escribecontemporanio con a prensa y l'amostranza. O estandard persa que ye cooficial en [[alfabeto arabeAfganistán]], encaraye queconoixito encomo [[Tachiquistándari]], dendey se considera mes puro y arcaizant.<ref name=REFERENCIA/> Dende os [[decada de 1930|anyos 1930,]] ase causa d'asfacioron importants campanyas d'alfabetización queen se[[Tachiquistán]] i facioron, s'adoptóprenendo l'[[alfabeto cirilico]], en parti por motivos lingüisticos (l'alfabeto cirilico, como l'[[alfabeto latín]] y o [[alfabeto griego|griego]], son más adaptatos a las luengas indoeuropeas, con más variedat de [[vocal]]s que as semiticas), y en parti por motivos politicos. En ixa epoca la luenga principió a decir-se [[idioma tachico|tachico]].
 
== Referencias ==
{{listaref}}
 
[[Categoría:Luengas iranias]]