Diferencia entre revisiones de «Inundación»

Contenido eliminado Contenido añadido
Sin resumen de edición
Sin resumen de edición
Linia 2:
[[Imachen:RG CHEIAS NOVEMBRO 2006.jpg|250px|thumb|right|Inundación en [[Peso da Régua]], [[Portugal]].]]
 
Una '''inundación''' ye seguntes a directiva d'a UE como una cubierta temporal d'augua d'una superficie que por un regular no ye cubierta por l'augua.<ref>[http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2007:288:0027:0034:EN:PDF Directiva 2007/60/EC Capítol 1 Articlo2]</ref>. Asobén se producen por o desbordamiento d'un extensión d'augua marina u continental que aumenta de volumen y libel sumerchendo o terreno, pero tamién se producen inundacions rapidas on no bi heba una extensión d'augua simplement por fuertes plevias.
Una '''inundación''' (u tamién '''riada''', '''garonada''', '''barrancada''', '''tamborinada''' seguntes o suyo orichen u a fuent d'augua que la produce) ye un desbordamiento d'[[augua]] como conseqüencia de [[plevia]]s cerenyas, d'a trencadura (natural u no) de bella [[entibadera]], producindo por un regular una borrumbata en l'augua que baixa por un [[río]].
 
Existen muitas zonas d'o mundo a on que as [[plevia]]s se distribuyen d'una traza muit irregular y quan as plevias son cerenyas mientres periodos muit seguitos se producen os desbordamientos d'os [[río]]s u d'os [[entibo]]s. Encara que as inundacions han estato comuns a lo largo d'a historia, bells [[sciencia|scientificos]] aseguran que recientment s'han incrementato, primero a causa d'a modificación d'o curso normal de ríos y [[Torrent (hidrolochía)|torrents]], por as actividatz [[Urbanismo|urbanisticas]] humanas ([[ciudat]]z y [[carretera]]s), y, segundo por o [[cambeyo climatico]].
 
As inundacions pueden producir-se en as marguins d'os cauces d'auguas continentals y en as costas. As inundacions dentro de cauces d'auguas continentals se dicen "[[creixida (hidrolochía)|creixida]]s" u "[[aguaduito]]s", y s'han de diferenciar diferents tipos de creixidas seguntes sigan en [[río]]s ([[riada]]s), [[barranco]]s ([[barrancada]]s), [[garona]]s ([[garonada]]s), ecetra. Os [[mayenco]]s tamién pueden producir inundacions.
== Tipos ==
As inundacions pueden producir-se en diferents tipos de cauces d'auguas continentals u fuera d'ells. As inundacions dentro de cauces d'auguas continentals se dicen "[[aguaduito]]s", en cursos permanents d'augua se pueden dicir "[[creixida (hidrolochía)|creixida]]s". Se pueden clasificar-se en torrencials u fluvials.
 
== Referencias ==
=== Aguaduitos torrencials ===
{{listaref}}
Os aguaduitos torrencials reciben a denominación de "barrancadas", y en o caso d'as garonas, "garonadas". Os cauces d'os [[torrent]]s, [[barranco]]s, [[rambla]]s u [[garona]]s gosan estar secos u quasi secos y levan augua dependendo d'o caso mientres u dimpués de grans [[tronada]]s, [[plevias torrencials]], quan a [[gota frida]] d'a sanmigalada u quan os [[mayenco]]s primaverals dependendo d'os casos. Tradicionalment l'hombre no ha feito construccions a man de torrents, pero o desembolique urbanistico y turistico incontrolau de ciertos países como Espanya, en especial en Levant ha levau a construir casas, [[torre]]s, y complexos turisticos chusto en o [[canal de desaugue]] u o [[cono de dechección]] de muitos torrents.
 
En os torrents de montanya u en as garonas os aguaduitos se pueden producir dimpués d'una tronada u con o [[mayenco]]. En casos de mayencos de gran mida se diz que baixa una "mayencada". Este tipo d'aguaduitos se producen de sopetón auguas enta baixo, como se desvinió o [[7 d'agosto]] de [[1996]] a las 19:00 horas en [[Biescas]] quan cayó una precipitación de 160 l/m<sup>2</sup> en 45 minutos y l'augua s'entibó en os barrancos de Sías, Betés, y [[Barranco d'Arás|Arás]] por a existencia en o suyo [[cauz]] de piedras y ramas y dimpués baixó a una velocidat de 4 m/s inundando o ''camping de las Nieves'', que yera en un [[cono de dechección]] con materials sedimentatos d'atra barrancada pareixita 50 anyadas enantes.
 
En o sud y este d'a [[Peninsula Iberica]] son tipicas as [[rambla]]s, que levan augua dimpués d'una tronada de verano, pero especialment quan as plebias d'a sanmigalada, que en os dos casos pueden estar muit intensas. En caso de plebias intensas, y especialment quan as [[gota frida|gotas fridas]] gran cantidat d'augua puede circular por ixos cauces a gran velocidat podendo producir inundacions de sopetón muito periglosas. Os aguaduitos d'as ramblas de Daroca han estato importants en a [[Edat Meya]] por o menos dende [[1392]], por eixemplo en l'anyo 1489 o burdel de Daroca quedó embadinato de tot por l'aguaduito d'a Rambla Fondonera, y un d'ells quedó en a memoria colectiva en a leyenda d'o [[Ruello d'el Miraglo]].
 
En atros tipos de torrents u barrancos pueden producir-se aguaduitos que causan danyos economicos u humans. En un texto de [[1322]] provinient de [[Calatayú]] parlan de l'''aguaducho de la val'', que malmetió os reganos d'a Vega d'Albudeha:
{{cita|depues aca que las ditas pieças ay seydo suyas et tengan aquellas et agora las fronteras de la dita çequia de las ditas pieças sean plenas et irrunadas por el '''aguaducho de la dita Val''', por el qual irrunamiento et enchimiento de las ditas fronteras de la dita çequia del aguaducho de la dita Val, el agua non puedan passar los herederos de la dita vega pora regar sus heredades por la çequia de las fronteras de las ditas pieças de los ditos don Nunno et Matheo Sobrarve, et por la dita raçon prendan et reciban grand danno et menoscabo en los fruytos de las pieças los ditos herederos}}
 
=== Creixidas u aguaduitos fluvials ===
Os aguaduitos fluvials reciben o nombre de "[[creixida (hidrolochía)|creixida]]s" u "[[riada]]s". Os ríos presentan cauces con augua permanent y con menor pendient que os torrents. As inundacions fan part d'a dinamica natural d'os ríos, y se producen de traza natural en a [[plana d'inundación]], [[plana aluvial]], [[plana aluvial|ribera]] u [[vega]] de cada río. Bi ha inundacions naturals por [[tronada]]s, por estacions de plebias u por [[mayenco]]s.
 
O risgo d'inundación se produce quan l'hombre ocupa un aria inundable en una plana aluvial, ye por causas antropicas. Historicament as comunidatz humanas ocupaban preferentement as riberas con cautivos y preferiban tener os nuclios de población luent d'o cauz, por d'encima d'o nivel de risgo conoixito d'inundación, tendendo a quedar os lugars y ciudatz fuera d'as planas d'inundación. En as "''[[Cronicas d'os Chueces de Teruel]]''" bi ha referencia a muito ''aguaducho'' d'o río [[río Guadalaviar|Guadalaviar]] y os suyos afluents a causa de [[tronadas de verano]] u de [[mayenco]]s:
{{cita|esti año '''en el mes de agosto''' fizo un gran fiblon de agua et travose en la puent del Vado, et embalsose el royo que plegó a Sant Francisco et a la cequia Guadalaviar que nunca vidieron el rio salir tanto. Et la ciudat imbió a valencia un correo por darle avis del '''aguaducho'''}}
{{cita|1255. Don Romeo Gil. En esti año fueron '''muy grandes aguaduchos y nieves'''.}}
 
Dimpués d'a [[Revolución Industrial]] se producioron periodos de desembolique urbanistico incontrolau, con a urbanización masiva d'arias inundables en as ciudatz, zonas turisticas y dica en o medio rural. D'esta traza o risgo d'inundación ye previsible, pero a [[vulnerabilidat a un risgo|vulnerabilidat]] y a [[exposición a un risgo|exposición]] ye gran.
 
== Se veiga tamién ==
*[[Creixida (hidrolochía)|Creixida]].
*[[RiadaTrachedia d'o Camping de Biescas]].
 
== Enrastres externos ==