Diferencia entre revisiones de «Verbos irregulars acabaus en -nyer u -nyir»

Contenido eliminado Contenido añadido
Sin resumen de edición
Linia 3:
 
== Infinitivo ==
En [[aragonés meyeval]] son conoixitas tanto as formas en ''-enyer'' como as formas en ''-enyir''. Representan a evolución por vía patrimonial d'os verbos rematatos en ''-INGERE'' como ''STRINGERE'' y ''RESTRINGERE'', que por vía culta han dato a terminación ''-inchir''. D'esta traza tenemos o doblet ''restrinchir'' ([[cultismos en l'aragonés|cultismo]]) y ''restrenyir'' (patrimonial).
{{cita|Et apres metio [[cayam]] et fizo lo alli tanto '''strenyr'''<ref>[[Libro de Marco Polo]]</ref>}}
{{cita|[[Sant Per Apóstol|Pedro]] me priso co(n) sus dedos mis genitiuos et '''estrinyó''' los diziendo a mi tales palauras, de aua(n)t no temas a mi p(ar)ecio del '''estrenyer''' que yo los auies quemados<ref>[[Libro de los Emperadors]]</ref>}}
 
Estos verbos se relacionan foneticament con o verbo ''tanyer'', que deriva d'o verbo ''TANGERE'' ("tocar"). Ye notable o verbo ''TANGERE'', que en latín teneba un participio fuerte en ''TACTUM'', orichen d'os cultismos ''[[tanchent]]'' y ''[[tacto]]'', a zaguera podría haber dato en aragonés meyeval atro participio fuerte tipo *''teito'', encara no documentato. Tamién se relacionan foneticament con os verbos ''tenyir'' < ''TINGERE'', ''renyir'' < ''RINGERE'', y con o verbo usual en [[aragonés benasqués|benasqués]] ''planyer'' (derivato d'o latín PLANGERE y pronunciato en benasqués /pllanyé/).
Estos verbos se relacionan foneticament con o verbo ''tanyer'', que deriva d'o verbo ''TANGERE'' ("tocar").
 
Os verbos que en latín remataban en ''-GUERE'' como ''UNGUERE'', ''EXTINGUERE'' y ''DISTINGUERE'' perdioron a U en latín vulgar dando ''UNGERE'', ''EXTINGERE'' y ''DISTINGERE''. O verbo ''UNGUERE''/''(I)UNGERE'' ha evolucionato en aragonés por vía patrimonial y ha esdevenito ''chunyir'', con a palatal -ny- a l'egual que ''estrenyir'', ''restrenyir'' y ''tanyer''. Os verbos ''EXTINGUERE'' y ''DISTINGUERE'' no han estato transmesos a l'aragonés por vía patrimonial pero sí por vía culta, d'astí que "distinguir" y "extinguir" no tiengan -ny-.
 
== Participio ==