Diferencia entre revisiones de «Ingüixes»

Contenido eliminado Contenido añadido
Sin resumen de edición
Sin resumen de edición
Linia 2:
|imachen =
|descripzión =
|pueblo = InguixesIngüixes
|poblazión = 700.000
|pobpuesto =
Linia 17:
|rechión6 =
|pob6 =
|idiomas = [[idioma inguxingüix|InguxIngüix]] y [[idioma ruso|ruso]]
|relichión = [[Islam]]
|relazionatos =
}}
Os '''inguixesingüixes''' son un grupo etnico d'o [[Caucaso]] Norte. Charran una luenga [[luengas caucasicas nordorientals|caucasica nordoriental]] y son musulmans sunnitas.
 
== Organización social ==
Linia 27:
 
== Luenga ==
Pareixita a lo chechén. S'escribiba en alfabeto latín entre [[1923]] y [[1938]], quan as autoridatz sovieticas obligoron a fer servir o [[alfabeto cirilico|cirilico]]. L'amostranza en [[idioma inguixingüix|inguixingüix]] estió prohibita en tiempos d'o exilio en [[Asia Central]].
 
== Relichión ==
Linia 33:
 
== Historia ==
Os inguixesingüixes tienen un orichen común con os [[chechens]], y son denominatos colectivament como ''vainais'', ''veinaj'' u ''naj'', ("o nuestro pueblo"). Os [[cheorchians]] lis dicen en conchunto ''kist'' y o folklore cheorchián ye plen de batallas con ellos. D'o mesmo orichen que os kist son os [[bat]] (''Ts’ova Tush'' en [[idioma cheorchián|cheorchián]]) de [[Zemo Alvani]] (en a provincia de [[K’ajeti]], en [[Cheorchia]]) que enantes viviban en as montanyas de [[Tuseti]] y que agora son uns 5000 individuos en proceso de cheorchianización y perduga d'a luenga.
 
En [[1784]] os rusos fundoron a fortaleza de [[Vladicaucás]] y poco enantes de 1820 construyoron a ruta melitar de Cheorchia, entre [[Vladicaucás]] y [[Tbilisi]], esto lis permitió sozmeter a los [[osetas]] y parte d'os inguixesingüixes, que yeran en a marguin dreita d'o Terec.
 
Quan cayó o rechimen zarista, se formó en Vladicaucás l'[[Asambleya d'os Pueblos d'o Caucaso]], on s'achuntoron [[osetas]], [[cabardos]], [[chechens]], [[daguestanís]] y d'atros. En 1918 o bolchevique cheorchián [[Grigori Ordzhonikidze]] fundó a [[Republica Popular Socialista d'os Soviets de Terec]] con capital en Vladicaucás. En agosto os [[cosacos]] forachitoron Ordzhonikidze y os bolcheviques, que tornoron con l'aduya d'os chechens, y fuoron forachitatos de nuevo en 1919 o exercito de voluntarios d'[[Antón Denikin]]. Denikin yera mal visto por os montanyeses por os suyos ligallos con os cosacos, y dimpués de ser derrotato en Ucraína, habió d'abandonar o Caucaso a lo exercito royo a prencipios de [[1920]].
 
=== O periodo sovietico ===
En chinero de [[1921]] as autoridatz sovieticas instituyoron a Republica Autonoma d'os Montanyeses dentro d'a Republica Federativa de Rusia, y como continadora de l'Asambleya d'os Pueblos d'o Norte d'o Caucaso de [[1917]], aplegando a cabardos, balcars, osetas, inguixesingüixes y chechens. En 1922 la reducioron a lo territorio d'os osetas y inguixesingüixes, y desapareixió en 1936. Si dica 1936 os osetas y inguixesingüixes formaban una mesma republica autonoma, con un nuevo cambeyo d'entidatz administrativas se creyó a [[Republica Autonoma d'Osetia d'o Norte]] y as tierras d'os inguxes s'achuntoron con as tierras d'os Chechens.
 
Falsament acusatos de colaborar con os nazis, en febrero de 1944 fuoron deportatos t'Asia Central. Parte de [[Chechenia-InguixetiaIngüixetia]] fue adhibita a Cheorchia, pero a rechión de [[Prigorodny Raion]], a man de Vladicaucás, en a marguin dreita d'o Terec, fue adhibita a [[Osetia d'o Norte]] y poblata por osetas.
 
Rehabilitatos a fins d'a decada de 1950 por [[Jruschov]], os InguixesIngüixes tornoron a lur tierra. A rechión de [[Prigorodny Raion]] quedó baixo control d'[[Osetia d'o Norte]], encara que deixoron que os inguixesingüixes i tornasen. Encara bi ha muitos inguixesingüixes en Asia Central.
 
=== A despomposición d'a URSS ===
Quan os chechens declaroron a independencia, y se negoron a fer parte d'a Federación rusa (marzo de [[1992]]), os inghuixesingüixes se deseparoron d'os chechens y formoron una republica propia con capital en [[Nazrán]] que en chunio s'adhibió a la Federación Rusa. Con ixo os inguixesingüixes quereban amanar-sen politicament a Moscú y asinas ganar-se refirme ruso en a reivindicación d'a rechión de Prigorodny Raion. Como esto no se desvinió os inguixesingüixes se planteyoron de nuevo a posibilidat d'unir-sen con os chechens. En octubre de 1992 esclató un conflicto interetnico entre os inguixesingüixes y os osetas y muitos inguixesingüixes fuoron forachitatos d'Osetia con o consentimiento ruso.
 
== Bibliografía ==