Diferencia entre revisiones de «Vin»
Contenido eliminado Contenido añadido
m refirme aerio |
Sin resumen de edición |
||
Linia 14:
{{Articlo principal|Historia d'o vin}}
[[Imachen:Tomb of Nakht (13).jpg|thumb|250px|Elaboración d'o vin en l'[[Antigo Echipto]]. Sepoltura de Najt, en a Bal d'os noples.]]
O vin se produció por primera vegata mientres o [[neolitico]], seguntes os testimonios [[arqueolochía|arqueolochicos]] trobatos en as
O primero que cal destacar ye que o vin, a lo largo d'a historia, ha estato muit bien considerato por l'alta
Ya en [[Antigo Echipto|Echipto]], [[Antiga Grecia|Grecia]] y [[Antiga Roma|Roma]] s'adoraba a [[Dioniso]] u [[Baco]] ([[dios]] d'os vinyers) y a [[Biblia]] se refiere a lo vin en cuantos pasaches, entre d'atros quan rezenta la zaguera zena de [[Chesús]], que ufrió una copa de vin a los suyos disziplos representando a suya [[sangre]]. Sabemos que en [[China]], fa 4.000
A viticultura debe o suyo mayor desembolique a la propagación d'o [[cristianismo]], por estar o vin necesario ta la celebración d'a [[misa]]. Os [[monesterio]]s, con os suyos propios metodos d'elaboración y estracción, estioron os precursors d'a viticultura y [[vinicultura]], dixando rastros tan esclateros como los vins priorato d'a paraula prior.<ref>[http://www.unirioja.es/servicios/sp/tesis/pdfs/tesis26.pdf Tesis doctoral "Estudio analítico de compuestos volátiles en vino" Mª Trinidad Cedrón]</ref>
Linia 32:
=== Rechions vitivinicolas ===
A producción vitivinicola ye restrinchita a ziertas [[latitut|latituz]] cheograficas, por un regular ye asoziata a [[iosterma]]s climaticas
Encara que o cautivo d'o vinyer ye un cautivo d'orichen [[Mar Mediterrania|mediterranio]], mientres os sieglos [[Sieglo XVIII|XVIII]] y [[Sieglo XIX|XIX]], y més encara mientres o [[sieglo XX]], o suyo cautivo s'estendilló por cuantas redoladas de caracteristicas climaticas semilars a las europeyas, ye dezir, en zonas con un [[clima mediterranio]]. Asinas, en os [[Estatos Unitos]] se cautiva en o [[Estatos d'Estatos Unitos|estato]] de [[California]]; tamién en bellas redoladas de [[Chile]] y [[Archentina]] en [[Sudamerica]]; en partes de [[Surafrica]]; u en [[Australia]], estando asinas os vins d'ixes países presents en o [[comercio]] mundial de vin en as zagueras decadas.
Linia 62:
*** [[Vin chóven]], menos de seis meses en barrica.
*** Crianza, a lo menos seis meses en barrica y atros seis en botella.
*** Reserva, a lo menos un
*** Gran Reserva, mas d'un
** [[Vin blanco]]. Se puet elaborar con uga blanca u negra, en iste segundo caso deseparando lo mosto d'a piel ascape, ta que no li de color. Por un regular a fermentación se realiza con mosto colato (deseparato de piels, pepitas, etz.), y encara que no ye frecuent abiellir-lo, bi ha vins blancos con crianza.
** [[Vin rosato]]. Son vins elaboratos con uga negra en que se premite bella [[maceración]] d'a uga antis de prensar o mosto, d'ista traza o mosto prene una mica de color. Dimpués se fermenta o mosto colato.
Linia 69:
* [[Chacolí]] ye o vin obtenito d'a fermentación alcoholica d'o suco d'a uga, que por causas meteorolochicas no maduran normalment.
* [[Vin cheneroso]], xuto u dulze ye aquel que poseye mayor graduación alcoholica que o corrient, abiellito y elaborato con metodos particulars. Amás se gosa abiellir por o sistema de [[solera]] en que as cullitas de diferents
* [[Esbrumoso|Vin esbrumoso]] u d'agulla, ye o que contiene anidrido carbonico orichinato por una segunda fermentación alcoholica en un embase zarrato.
* [[Vin gasificato]] ye aquel a que se li ha
* [[Vin quinato]] u medizinal son aquels que han rezibito l'adición de quina u una atra sustancia medizinal autorizata por a lechislación.
Linia 117:
A verdat ye que una vegata que ye rematata la [[fermentación alcoholica]] se puet producir una segunda transformación dita [[fermentación malolactica]], produeita por bacterias que transforman l'aceto malico en aceto lactico (rebaixando lo pH), de traza que aumentan os [[polifenol]]s y o [[glizerol]]. Manimenos cal dezir que o vin pierde acetor, y gana en suabidat y aroma.
Adizionalment se puet abiellir o vin, mientres bel tiempo en barricas de fusta, a ormino de caxico y de 225 litros. O intercambeyo d'aromas entre o vin y a fusta li dan a iste unas caracteristicas mas complexas. Os periodos de crianza en barrica pueden tardar dende os tres meses a bel par d'
A crianza por solera, tipica d'os vins de [[Xerez de la Frontera|Xerez]], de [[Montilla]] y de [[Moriles]], ye diferent. En ella se meten una serie de barricas por pisos. Cada
Dimpués d'a crianza en barricas o vin s'embotella y a evolución d'o vin contina en a botella.
Linia 142:
[[Aragón]] ye dende antigo tierra de vins como contrimuestran os [[vinyer]]s distribuitos por tota la cheografía d'o país y mas que mas en os [[semontano]]s, o [[Campo de Carinyena]], as val d'o [[río Xalón]] y o [[río Xiloca]] y o [[Baixo Aragón]]. Bi ha zonas que antigament estioron vinateras ([[Baixo Martín]], [[Sobrarbe]]) y que dixoron d'estar-ne por diferents razons. En o caso d'o Baixo Martín a causa prencipal estió a plaga de ''Filoxera''. En a [[Edat Meya]] os chodigos aragoneses teneban [[vinyero|vinyers]] en propiedat y feban o suyo propio vin o vin ''[[vin chudiego|chudiego]]'', que eba de cumplir bels prezeptos entre os cuals que en a suya elaboración no participase dengún [[chentil]].
Actualment en Aragón bi ha
* ''Denominación d'Orichen Calatayú'': mas de 5.600 etarias de vinyers que se troban situatos en 46 municipios entre as bals d'o Xalón y o Xiloca. Tien Denominación d'Orichen dende l'
* ''Denominación d'Orichen Campo de Borcha'': Se creyó en l'
* ''Denominación d'Orichen Carinyena'': A primera d'as denominacions d'orichen en Aragón, dende l'
* ''Denominación d'Orichen Semontano'': Con [[seu social|seu]] en a
A mas bi ha seis zonas de Vin d'a Tierra (B.T.):
* ''Vins d'a Tierra Ribera d'o Galligo-
[[Imachen:Museo del Vino del Campo de Borja (Monasterio de Veruela).jpg|thumb|left|250px|O vin ye motor de comarcas como lo [[Campo de Borcha]]]]
* ''Vins d'a Tierra Baixo Aragón'': S'estendilla por as comarcas d'o [[Baixo Aragón (comarca)|Baixo Aragón]], [[Matarranya]] y [[Mayestrato]] amás d'atras localidatz zaragozanas como [[Caspe]], [[Mequinenza]], [[Favara (Zaragoza)|Favara]] y [[Maella]]. A seu ye Val de Robres y as variedatz d'ugas que se cautivan son macabeu, garnacha tinta y blanca, mazuela, tempranillo, cabernet y syrah.
* ''Vins d'a Tierra
* ''Vins d'a Tierra Val de Xalón'': En l'
* ''Vins d'a Tierra Val d'o Xiloca'': Con seu en Daroca, encluye lugars como [[Baguena]], [[Burbaguena]], [[Calamocha]], [[Langa]], [[Mainar]] u [[Villanueva de Xiloca]]. Nomás se cautivan ugas macabeu, garnacha, Juan Ibáñez, tempranillo, [[robal]] y [[monastrell]].
* ''Vins d'a Tierra Campo de Belchit'': Incluye as localidatz d'a comarca de [[Campo de Belchit]] y entre atras bellas localidatz teruelanas como [[Arcaine]], [[Blesa]], [[Uesa]], [[Muniesa]] u [[Oliet]]. A [[seu social|seu]] se troba en [[Lecera]]. As variedatz d'uga son [[macabeu (uga)|macabeu]], [[garnacha blanca]] y tinta, tempranillo, cabernet, merlot, chardonnay, mazuela y syrah.
=== O vin en Catalunya ===
Linia 163:
O vin en [[Catalunya]] tien una tradición prou antiga, estando una rechión vinicola historica. O sector ye regulato por o ''[[Institut Català de la Vinya i el Vi]]''<ref>{{ca}} [http://www.incavi.cat Web oficial de l'INCAVI]</ref>. O [[vin d'o Rosellón]] tamién se diz tradicionalment ''vin catalán''.
O subsector d'o vin y deribatos ocupa o
=== O vin en o País Valencián ===
|