Diferencia entre revisiones de «Dominio (biolochía)»

Contenido eliminado Contenido añadido
m r2.7.1) (Robot Adhibito: ba:Домен (биология)
Sin resumen de edición
Linia 1:
[[Imachen:Phylogenetic tree.svg|thumb|right|320px|Un árbol filochenetico d'os sers vivos, alazetato en as mudernos conoiximientos sobre lo [[RNA ribosomal|rRNA]], que amuestra la separación d'''[[Eubacteria]]'', ''[[Archaea]]'' y ''[[Eukarya]]''.]]
{{Grafía_87}}
En '''[[Imachen:Phylogeneticbiolochía]]''', tree.svg|thumb|right|320px|Un'''dominios''' árbol(también filocheneticoditos d'os''superreinos''' sersu bibos,'''imperios''') alazetatoson encadaguna d'as mudernostres conoiximientosprencipals sobrecuaternacions lod'os [[RNAsers ribosomal|rRNA]],vivos: que amuestra la separazión d'''[[Eubacteria]]'' (u ''Bacteria''), ''[[Archaea]]'' ey ''[[Eukarya]]''.]]
En '''[[biolochía]]''', '''dominios''' (también ditos '''superreinos''' u '''imperios''') son cadaguna d'as tres prenzipals cuaternazions d'os sers bibos: ''[[Eubacteria]]'' (u ''Bacteria''), ''[[Archaea]]'' e ''[[Eukarya]]''.
 
Dica fa pocos añosanyos encara se claseficabanclasificaban os [[ser bibovivo|sers bibosvivos]] en [[reino (biolochía)|reinos]] sin garra atra clasificaziónclasificación superior que no estase la de [[procariota]]s u [[eucariota]]s en pendendo d'a suya manca u posesión de [[nuclio zelularcelular|nuclio]], respeutibamentrespectivament. Agora, os modernos estudeos d'o nibelnivel [[molecula]]r (espezialmentespecialment d'a estruturaestructura de [[lipido]]s, [[proteína]]s ey [[azetoaceto nucleico|azetosacetos nucleicos]]) han amostrato que, tamién a dintro d'as ''procariotas'' bi ha diferenziasdiferencias prou grans como ta deseparar-ne dos grans agrupazionsagrupacions, que poderban estar consideraus tan diferents d'entre ellos como loen yeran d'antes as [[bacteria]]s ey [[eucariota]]s.
 
AutualmentActualment, os dominios son os [[taxonomía|taxons]] més alters d'a claseficaziónclasificación biolochica, ey sin de dar-les importanziaimportancia a os significatos d'os suyos nombres, refleixan as diferenziasdiferencias [[evolución|ebolutibasevolutivas]] esenzialsesencials que bi han escaitas en os [[chenoma]]s d'os organismos mientres a historia d'a bidavida en a [[Tierra]], dica l'actualidat.
 
Este sistema, dito [[Sistema d'os Tres Dominos|d'os Tres Dominios]], estió diseñatodisenyato per [[Carl Woese]] en l'añoanyo [[1990]] ta sostituirsustituir os antigos sistemas [[taxonomía|cladisticos]] d'os ''[[Sistema d'os Dos Dominios|Dos Dominios]]'' (o primer en esistir) ey d'os ''[[Sistema d'os Seis Reinos|Seis Reinos]]'' (emplegato dica fa poquezpoquetz añosanyos).
 
*O [[Sistema d'os Dos Dominios]], estió lo primer de presentar-se, quan os zentificosscientificos d'o [[sieglo XIX]] treballaban ta trobar nuebasnuevas clasificazionsclasificacions d'os sers bibosvivos alazetadas en o sistema d'a [[nomenclatura binominal]] de [[Carl von Linné]]. En os suyos primers añosanyos claseficabaclasificaba un "''dominio''" dito ''Mineralia'' (os [[mineral]]s) que se contraposaba con o "''dominio''" que dezibandeciban ''Biota'' u d'os sers bibosvivos. Dimpués d'ixa claseficaziónclasificación, quan que os [[minerals]] se deseparoron, s'encluyoronincluyoron os dominios ''Cytota'' (ta os sers bibosvivos formatos per como minimo una [[zelulacelula]], lo que significa tal ey como consideramos güeihuei) ey ''Acytota'' ta os sers bibosvivos sin de zelulascelulas ([[birusvirus]], [[biriónvirión|birionsvirions]], [[prión|prions]]...). Fuera d'as polemicas actuals sobre la pertenenziapertenencia d'ixas zagueras "''particlas''" a lo mundo d'os sers bibosvivos, este sistema estiófue reformato per as escuelas "bi-doministas" de [[taxonomía|cladistica]], a mayoría [[Estatos Unitos|nortamericanas]], que encara güeihuei se resisten a albandonar-lo, ey as cuualasqualas miran de fer-lo azeptableacceptable considerando dos unicossolos dominios actuals: [[procariota]] ey [[eucariota]].
 
*O [[Sistema d'os Seis Reinos]] ye una modificaziónmodificación, feita en a [[decada de 1980]], de l'anterior sistema ''d'os ZincoCinco Reinos'' de [[Robert Whittaker]] ([[1969]]), que no feba deseparazionsdeseparacions d'os sers bibosvivos més alteras que os '''[[Reino (biolochía)|reinos]]''', d'os cualsquals orichinalment en consideraba zincocinco: [[Planta]]s, [[Animal]]s, [[Fongo]]s, [[Protista]]s ey [[Monera]]s, pero que dimpués se reclaseficoronreclasificoron os Moneras en ''[[Eubacteria]]'' ey ''[[Archea|Archaeobacteria]]s''.
 
AutualmentActualment, o [[Sistema d'os Tres Dominios]] de [[Carl Woese]] redefine las agrupazionsagrupacions mayors d'os sers bibosvivos como se beyeveye en a figura, ey define que només que os ''[[Eukarya]]'' tienen [[reino (Biolochía)|reino]]s (''[[Plantae]]'', ''[[Animalia]]'', ''[[Fungi]]'' ey ''[[Protista]]'') mientres que lo [[taxonomía|taxón]] inmediatament inferior d'o dominio a dintro de ''[[Archaea]]'' ey ''[[Eubacteria]]'' ye lo [[Filo (biolochía)|filo]].
 
===Diferents cuaternazionscuaternacions historicas===
 
{| rules="all" style="border: 1px solid black"cellspacing="0" cellpadding="5" align="center"
|-----
! [[Ernst Haeckel|Haeckel]] ([[1894]])<br />Tres reinos
! [[Robert Whittaker|Whittaker]] ([[1969]])<br />ZincoCinco reinos
! [[Carl Woese|Woese]] ([[1977]])<br />Seis reinos
! colspan="2"| [[Carl Woese|Woese]] ([[1990]])<br />Tres dominios
! colspan="2"| [[Thomas Cavalier-Smith|Cavalier-Smith]] ([[1998]])<br />Dos imperios<br />ey seis reinos
|-----
| bgcolor="pink" | '''[[Animal]]'''
Línea 72 ⟶ 71:
|}
 
==Se beigaveiga tamién==
*[[Prokaryota]]
*[[Eukaryota]]
*[[Reino (biolochía)]]
*[[Filo (biolochía)]]
*[[DibisiónDivisión (biolochía)]]
*[[Sistema de nomenclatura binominal]]
*[[Clasificación scientifica]]
*[[Claseficazión zentifica]]
*[[Carl von Linné]]
*[[Ernst Haeckel]]