Diferencia entre revisiones de «Biotecnolochía»

Contenido eliminado Contenido añadido
Jpbot (descutir | contrebucions)
m →‎Campos d'a biotecnolochía: refirme aerio, replaced: presenzi → presenci
Sin resumen de edición
Linia 2:
{{Articlo 1000|+10}}
[[Imachen:TRNA-Phe yeast 1ehz.png|thumb|Estructura de l'ARN de transferencia.]]
A '''Biotecnolochía''' ye o conchunto de disciplinas u [[sciencia]]s que tien por obchectivo o estudio d'os [[sers vivos]] u partis d'os sers vivos ta d'obtener-ne biens y servicios. A suya aria d'estudio ye entre a [[biolochía]], a [[bioquimica]] y a [[incheniería quimica]] y tien amás gran repercusión en a [[farmacia]], [[medecina]], [[microbiolochía]], a [[sciencia d'os alimentos]] y l'[[agricultura]], entre d'atros campos. O conoiximiento que tienen os [[biotecnologo]]s, que fa de enlace entre a biolochía y a incheniería quimica, lis premite d'optimizar y levar a gran escala la sintesi de productos que afectan totz istos campos citatos.
 
Probablement o primero que emplegó iste termin estió [[Karl Ereky]], incheniero [[Hongría|hongaro]] en [[1919]].
 
Una sección d'a biotecnolochía ye l'uso dreito d'[[organismos]] ta la producción de produtos organicos (bells eixemplos en son a [[cerveza]] u os [[productos lactios]]). Actualment as [[bacterias]] son emplegatas en a industria menera en a [[biolixivación]]. A biotecnolochía tamién s'emplega ta o reziclachereciclache, tractamiento de residuos, limpieza d'as zonas contaminatas por actividatz industrials ([[biorremediación]]), y ta producir [[armamento biolochico]].
 
Bi ha tamién aplicacions d'a biotecnolochía que no emplegan [[organismos]] bibosvivos. Os [[microchip d'ADN|microchips d'ADN]] feitos servir en os [[analisisanalís chenetico]]s en son un eixemplo. Bi ha muitismas produzionsproducions que se fan con nomás a reacción d'as [[enzima]]s d'os [[microorganismos]].
 
A biotecnolochía moderna s'asoziaasocia a sobén con l'uso d'os [[microorganismos]] cheneticament modificatos como o ''[[Escherichia coli|E. coli]]'' u a [[lebaduralevadura]] ''[[Saccharomyces cerevisiae]]'' que s'emplega en a producción de sustancias como a [[insulina]] u os [[antibioticos]]. Tamién se puet referir a los [[animal transchenico|animals transchenicos]] u [[planta transchenica|plantas transchenicas]], como lo [[panizo]]. ZelulasCelulas animals modificatas como as de l'obarioovario d'o [[hamster chinés]] ([[CHO]]) entre muitismas atras son muit emplegadas por as industrias [[farmacia|farmaceuticas]]. Actualment se ye prebando l'uso d'as plantas como [[bioreactor]]s baratos.
 
A biotecnolochía tamién ye a ormino asoziataasociata con a rechira de nuebasnuevas terapias ey dispositibosdispositivos de [[diagnostico]].
 
== Campos d'a biotecnolochía ==
A biotecnolochía tien aplicacions en quatre arias industrials prencipals: salut, producción de plantas ey agricultura, usos no alimentarios de plantas ey atros produtosproductos (por eixemplo: [[plastico biodegradable]], [[azeite bechetalvechetal]], [[biocombustible]], etzecetra.), ey utilizacions meyoambientals.
Por eixemplo, una aplicación d'a biotecnolochía ye a utilización dreita d'[[organismo]]s ta la fabricaziónfabricación de produtosproductos organicos, como a [[zerbezacerveza]] u a [[leit]]. Unatro eixemplo ye a utilización de [[bacteria]]s en a [[menería]] como en o caso d'a [[biolixiviación]]. A biotecnolochía tamién tien aplicacions en o [[reziclachereciclache]], o tractamiento d'os [[residuo]]s, a limpieza d'a contaminazióncontaminación orichinata por as [[actividatz industrials]] ([[biorremediaziónbiorremediación]]), ey tamién puet produzirproducir [[Arma biolochica|armas biolochicas]].
 
Bi ha una buena ripa de termins d'argot ta os sozcampossubcampos d'a biotecnolochía. A más, bi ha dibersosdiversos termins puntuals atribuyitosatribuitos a lo suyo estudio (biotecnolochía animal, biotecnolochía bechetalvechetal, biotecnolochía microbiolochica...).
 
* '''[[Biofarmacolochía|Biotecnolochía roya]]''': biotecnolochía aplicata a los prozesosprocesos [[medezinamedecina|medicos]]. BelsBells eixemplos son o diseñodisenyo de microorganismos adedicatos a produzirproducir [[antibioticos]] ey o diseñodisenyo de curas cheneticas ta malautías a trabiestravies d'a [[terapia chenica]] u [[terapia zelularcelular|zelularcelular]].
 
* '''[[Biotecnolochía blanca]]''', tamién conoxitaconoixita como '''biotecnolochía grisa''' u '''biotecnolochía industrial''' ye a biotecnolochía aplicata a los prozesosprocesos [[industria]]ls. Un eixemplo ye o diseñodisenyo d'un organismo ta produzirproducir un compuesto quimico. Unatro eixemplo ye a utilización d'[[enzima]]s como [[catalizador]]s industrials tanto ta produzirproducir produtosproductos quimicos de balorvalor como ta destruyirdestruir produtos periglosos u contaminants. A biotecnolochía blanca tiende a consumir menos en recursos que os prozesosprocesos tradizionalstradicionals quan s'emplega ta produzirproducir biens industrials.
 
* '''[[Biotecnolochía berda]]''' ye a biotecnolochía aplicata a los prozesosprocesos [[agricultura|agricolas]]. Un eixemplo sería la selección ey domesticación de plantas a traviés d'a [[micropropagación]]. Unatro eixemplo ye o diseñodisenyo d'un organismo [[transchenico]] ta crexercreixer baixo unas condizionscondicions meyoambientals espezificasespecificas u en presencia (u ausenziaausencia) de bellas sustancias quimicas. Ye a faina d'ista biotecnolochía fer más compatible a explotación agricola ey o rispeto por o meyo ambient. Actualment, bi ha muito debate arredol d'as plantas transchenicas concretas relacionatas con iste campo.
 
* '''[[Bioinformàtica]]''' ye un campo interdisciplinario que mira de resolberresolver problemas biolochicos por meyo de tecnicas computacionals fendo posible una rapeda organización ey analisisanalís d'os datos biolochicos. Iste campo tamién puet rezibirrecibir o nombre de '''biolochía computacional''', ey que puet estar definita como a conzeptualizaciónconceptualización d'a biolochía en termins de moleclas y l'aplicación de tecnicas informaticas ta entender ey organizar a gran escala la información asoziataasociata con istas moleclas.<ref name="gerstein">Gerstein, M. "[http://www.primate.or.kr/bioinformatics/Course/Yale/intro.pdf Bioinformatics Introduction]." ''[[Yale University]].'' Rebisato lo [[14 d'aviento]], de [[2008]].</ref> A bioinformatica chuga un papel clau en cuantas arias de l'analisisanalís de [[chenoma]]s como a [[chenomica funzionalfuncional]], a [[chenomica estruturalestructural]] u a [[proteomica]].
 
* O termin '''[[biotecnolochía azul]]''' ha estato tamién emplegato ta describir as aplicacions marinas e acuaticas d'a biotecnolochía, pero lo suyo uso ye relatibamentrelativament raro.
 
* A la inversión y o gasto economico en totz istos tipo d'aplicacions d'a biotecnolochía li s'aplica o termin de '''[[bioeconomía]]'''.