Diferencia entre revisiones de «Capra pyrenaica pyrenaica»

O '''bucardo perinenco''' (''Capra pyrenaica pyrenaica'' <small>([[Heinrich Rudolf Schinz|Schinz]], [[1838]])</small>) estió a subespezie[[subespecie]] de [[Capra pyrenaica]] que gosaban referir-se os meyos de comunicazióncomunicación quan dezibandeciban "'''''o [[bucardo]]'''''". O motibomotivo ye que prenioron ixa parola aragonesa (que fa referencia a totas as espeziesespecies de [[craba]]s salbachessalvachinas) como laa unicasola en [[idioma castellán|castellano]] ta referir-se-be.

Iste animal, enantes abundant en toztotz os [[pirinés|Perineus]], ebaheba reblato poblazionalmentpoblacionalment per enchaques d'a cazera[[cacera]] dica o [[sieglo XX]], quan el protechioron definitibamentdefinitivament. Yera, chunto con o ''Mueyu'' (''[[Capra pyrenaica lusitanica]]'', un bucardo [[Portugal|portugués]]), que yera ya ausidito dende [[1892]], o bucardo de Gredos (''[[Capra pyrenaica victoriae]]'') y o bucardo d'a costa mediterrania (''[[Capra pyrenaica hispanica]]''), una d'as cuatroquatro [[subespeziesubespecie]]s coneixitas de [[Capra pyrenaica|bucardos ibericos]].

==Historia ey extinziónextinción==

Bi ha bestichiosvestichios que ebaheba sito una pieza de caza prou común en os [[Perineu]]s dende a [[preistoriaprehistoria]]. O rechistro d'ista sozespeziesubespecie deixa d'estar contino con o paso d'os sieglos en as partes més ta lo sud d'a [[Peninsula Iberica|Peninsula]], dica que quedó restrinchita ta os monts d'o [[Perineu]], a on, encara belsbells sieglos dimpués estió prou abundant dica la fin d'o [[sieglo XIX]].

En a segunda metat d'ixe sieglo, muitos cazataires europeus, fundamentalment d'[[Espanya]], [[Francia]] ey lo [[Reino Unito]] yeran benitosvenitos enta ixos monts ta abatir-ne exemplars. O feito que es [[bucardo]]s estasen cada begadavegada més escasos en o mundo, alabezalavez restrinchitos t'as montañasmontanyas d'[[Espanya]], [[Francia]] ey norueste de [[Portugal]], ey la mida destacada d'os [[cuerno]]s d'os masclos d'a bucarda local faziónfación més atrautibasatractivas como trofeus as crabas salbachinassalvachinas d'ista man que no pas as unas d'os [[Alpes]] (''[[Capra ibex]]'').

A presión de caza sobre ista sozespeziesubespecie estió prou intensa ta que, arredol de l'añoanyo [[1900]], la b'esenhesen acotolato en a bersantversant [[franziaFrancia|franzesafrancesa]] d'os [[pirinés|Perineus]], quedando només belsbells 50 exemplars en [[Espanya]]; una poblazión población masiato chica como ta sobrebibirsobrevivir guaire tiempo. A más, a proteziónprotección estatal no s'imposó dica [[1973]], ey anque o [[Parque NazionalNacional d'Ordesa y d'as Tres Serols|Ordesa]] s'ebaheba declarato como Parque NazionalNacional belbell tiempo entazaga, a unicasola aria a on que iste animal abitabahabitaba ya per ixe tiempo, estió de tot insufizientinsuficient ta ebitarevitar a suya extinziónextinción. Altras mesuras, como a suya crianza en cautibidatcaptividat ey posterior soltada d'animals en o meyo, que podrían aberhaber refrenato as posibilidazposibilidatz d'estinziónextinción, no se prenioron dica [[1996]], quan se capturó una fembra que dimpués morió en cautibidatcaptividat sin aberhaber deixato garra exito reprodutiboreproductivo.

A mas de tot ixo, a poblaziónpoblación d'a [[ballevalle d'Ordesa]] remanió estable sobre os 30 exemplars antes de [[1981]]. Dimpués, sin que se sepa qué pasó, ixa poblaziónpoblación minguó rapidament dica os 10 exemplars en [[1993]], ey ne yeran si que 2 en [[1997]]. Quan l'añoanyo [[1999]] o zaguer masclo morió per a suya edat, sólo bi ebaheba una fembra, ''Celia'', que estió a zaguera bucarda d'os perineus sobre la Tierra. ''Celia'' morió en [[chinero]] de [[2000]] cuanquan, desenfortunadament, le i cayó un árbol dencima.

==ProcheutosProchectos de clonaziónclonación==

Antes que no morise l'animal, o [[Gubierno d'Aragón]] ebaheba capturato enfortudament a ''Celia'' en [[1999]] ta quitar-ne un escandallo de teixitos ey crionizar-los per si estase posible una clonaziónclonación en o futuro. Se concheloron [[zelulacelula]]s d'a orella de l'animal, que dimpués, en [[agosto]] de 2000 se trespasoron ta l'empresa ''Advance Cell Technology'', a que agora espera estar a primera en clonar un animal ausidito.

Os responsables d'A.C.T. han prebato ya de fusionar os [[nuclio zelularcelular|nuclios]] d'ixas zelulascelulas con [[oozitooocito]]s anucleyatos d'altros animals; [[bucardo iberico|bucardos ibericos]] d'a sozespeziesubespecie mediterrania (''Capra pyrenaica hispanica'') ey d'ibridoshibridos d'altros [[bucardo]]s con [[craba|crabas domesticas]] (''Capra aegagrus hircus''). Per ixe mesmo metodo, l'a empresa ebaheba conseguito clonar un embrión de [[Gaur]] (''Bos gaurus'', un [[buei]] asiatico amenazato) ey implantar-los dintro d'a [[utero|matriz]] de [[bacavaca|bacasvacas domesticas]], per o cualqual no s'ebaheba d'esperar que garra clonaziónclonación d'ixes bucardos estase guaire més difizildificil.

O prenzipalprencipal problema ha d'estar, pues, que dimpués d'una clonaziónclonación toztotz os nuebosnuevos animals obtenitos tendrán o mesmo [[DNA|material chenetico]] ey per ixo, naixerán todas fembras. Os responsables d'o [[Gubierno d'Aragón]] esperan poder cubrir ixas femallas con masclos d'altras sozespeziessubespecies de [[bucardo]]s ta fer-ne, dimpués, una triga d'os exemplars con caracteristicas més tipicas d'os bucardos perinencos, cualcosaqualcosa que, dimpués de l'esfuerzo, tampoco no fará que naixcan exemplars purament perinencos.

A primera preba seria remató en [[2003]] con 285 nuebosnuevos embrions, d'os cualsquals només 58 pudioren estar implantatos en l'[[utero]] de crabas domesticas, ey d'ixes, només dos be plegoren dica os 2 meses de chestazión[[chestación]]. A partir d'ixe momento, as dos crabas sofrioron un alborto. Con as actuals limitazionslimitacions d'ista tecnica, tampoco no se piensa que siga un resultato guaire negatibonegativo ey s'espera poder fer altras prebatinas en o futuro.