Diferencia entre revisiones de «Fueros d'Aragón»

Contenido eliminado Contenido añadido
Jpbot (descutir | contrebucions)
m zagueras peticions, replaced: Conzell → Concell (2)
Sin resumen de edición
Linia 1:
{{Grafía_87}}
Os '''Fueros d'Aragón''' son o conchunto de normas que rechiban en l'administración de chustiziachusticia ey en l'autibidatactividat pribataprivata d'o reino d'Aragón, dende a primera compilazióncompilación de fueros locals feita por o [[Bispe de Uesca]], [[BidalVidal de Canellas]].
 
Enantes d'o reinato de Chaime I en o territorio aragonés i ebaheba belsbells fueros como por eixemplo o de Chaca, o de Zaragoza ey o de Teruel.
 
O [[Fuero de Chaca]] yera o més antigo, o [[Fuero de Teruel]] yera una adautaziónadaptación d'o [[fuero de SepulbedaSepulvega]], adecuatoadequato pa una tierra d'[[estremadura (Edat Meya)|estremadura]] u muga. O fuero de Zaragoza yera o més estendillato (e lo eban preso lugars e ciudatz reconqueritas en l'actual provincia de Castellón) ey como ziudat[[lista prenzipalde ciudatz d'Aragón|ciudat]] prencipal d'[[Aragón]] rezibibarecibiba ya o nombre de ''Fuero d'Aragón''.
 
Estió en la añadaanyada de [[1247]] cuando lo rei [[Chaime I d'Aragón]] combocóconvocó [[CorzCortz d'Aragón|CorzCortz]] Chenerals d'o Reino en [[Uesca]] con a intinziónintinción de continar a obra lechisladora d'a Corona y replegar en un solo decumento as normas que ebanheban de rechir l'autibidáactividat pribadaprivada y l'administración de chustiziachusticia. Os nombratos por os distintos Concellos apreban allora os '''Fueros d'Aragón''' sobre l'alazet d'a obra churidica anterior reyalizatarealizata por o [[lista de bispes de Uesca|Bispe]] de [[Diocesi de Uesca|Uesca]], [[Vidal de Canellas]] que reculle una parti importánimportant d'os [[fuero local|fueros locals]] en un texto romanzeromanz conoxitoconoixito como ''[[BidalVidal Mayor]]''.
 
En o ''Prebilechio[[Privilechio Reyal de 1283|Privilechio Reyal]]'' de [[1283]], [[PietroPero III d'Aragón]] emologahemologa os fueros y a suya aplicaziónaplicación s'estendilla a tot o Reino.
 
Os fueros en o suyo orichen yeran pautatospactatos, isto ye, fruito d'una aportaziónaportación común d'os Concellos a los cualosqualos o Rei daba a suya aprebaziónaprebación. En un primer inte se relegoron y plegaron a tener dica dozedotze libros en as rebisionsrevisions de [[1496]], [[1517]] y [[1542]]. En [[1552]] se reyalizarealiza una gran refundiziónrefundición, encluyendoencluindo as [[OserbanzasObserbanzas]]. A zaguera faina de replega se'n fa en [[1667]]. A faina de codificazióncodificación se beyóveyó superata en muitos intes por as normas que ditabandictaban as propias [[CorzCortz d'Aragón]] y que se encorporaban como parti d'as [[norma churidica|normas churidicas]] d'o Reino.
 
L'aplicaziónaplicación d'os fueros eslangueixe a radiz d'a muerte de [[Chuan V de Lanuza|Chuan de Lanuza]], [[ChustiziaChusticia d'Aragón]], ordenata por [[Felipe II d'Espanya|Felipe II]] ta eliminar a formula de l'alcuerdo como alazet de redaziónredacción d'os fueros. En [[1592]], as CorzCortz aragonesas se reúnen en [[Tarazona]] y modifican sustancialmentesustancialment as normas. Dende iste inte será o Rey quíqui diga o contenito. A unificaziónunificación con [[Castiella]] rematará con o dreito local: En [[1707]], [[Felipe V d'Espanya|Felipe V]] abolió os fueros con a establimiento d'os [[Decretos de NuebaNueva Planta]] que nomás dixandeixan en un puesto segundario a los biellosviellos fueros en a regulaziónregulación de custionsqüestions particulars.
 
[[Categoría:Reino d'Aragón]]