Diferencia entre revisiones de «Polmón»

Contenido eliminado Contenido añadido
Sin resumen de edición
Jpbot (descutir | contrebucions)
→‎top: clean up and re-categorisation per CFD, replaced: más → mas (2), tz → z, zi → ci
Etiqueta: Revertido
Linia 1:
{{Grafía EFA}}
[[Imachen:Thorax Lung 3d from ct scans.jpg|thumbnail|250px|Imachen d'os polmons obtenita con una [[tomografía axial computerizada]] (TAC).]]
Os '''polmons'''<ref>{{an}} ''[[Secretum secretorum]]''</ref><ref>{{an}} ''[[Libro d'el Trasoro]]''</ref><ref name=ALEANR/><ref name="TOMASVIELLOSOB">{{es}} [[Chabier Tomás Arias]]: ''[[El aragonés del Biello Sobrarbe]]''. Instituto de Estudios Altoaragoneses. ([[1999]]). p 285.</ref><ref>{{es}} ''[[Atlas Linguístico de la Península Ibérica]]'' (ALPI). [[Alquezra|Alzquézar]].</ref> u '''polbons'''<ref name="REFERENCEA">{{es}} [[José Antonio Saura Rami]]:: ''[[Elementos de fonética y morfosintaxis benasquesas]]''. Gara d'EdizionsEdicions, [[Institución Fernando el Católico]], 2003 p109</ref> u '''pulmons'''<ref name="ALEANR">{{es}} [[Manuel Alvar]]: ''[[ALEANR|Atlas lingüístico y etnográfico de Aragón, Navarra y Rioja]]''. Institución Fernando el Católico. Departamento de Geografía Lingüística, Institución Fernando el Católico de la Excma. Diputación Provincial de Zaragoza, 1983. A palabra ''pulmón'' ye mayoritaria en as [[parlas altoaragonesas]], as atras dos formas se troban sobre tot en l'aria oriental y centro-oriental.</ref>, son una parella d'[[organo (biolochía)|organo]]s, os másmas importants de l'[[aparato respiratorio]],<ref name="Pulmo-Enciclopedia">{{ca}} [http://www.enciclopedia.cat/fitxa_v2.jsp?NDCHEC=0135676 Pulmó]. Enciclopèdia Catalana</ref> con aspecto de [[cono]] formaus por un [[Teixito (biolochía)|teixito]] esponchoso de color rosa grisenca. Ocupan a mayor parti d'o [[tórax]]. Os polmons son cubiertos por una [[membrana]] dita [[pleura]] y son deseparaus la un de l'atro por os [[Mediastino (tórax)|mediastinos]].<ref name="Mediastino">{{en}} [https://web.archive.org/web/20110612055854/http://www.emedicinehealth.com/script/main/srchcont_dict.asp?src=mediastinum Mediastinum] en o Diccionario de "emedicine"</ref> D'una man, o polmón dreito ye dividito en tres partis, ditas popularment alas<ref name="BENBALL">{{es}} [[Ángel Ballarín Cornel]]: ''[[Diccionario del Benasqués]]''. Institución Fernando el Católico, Zaragoza, segunda edición 1978. p 33.</ref> y tecnicament lobulos); y d'atra, a ezquierda tien nomás dos alas u lobulos.
 
Tienen arredol de 300 millons d'[[alveolo pulmonar|alveolo]]s, tenendo una [[superficie]] total de bels 140 m<sup>2</sup> en adultos (alto u baixo a superficie d'una pista de [[tenis]]). A capacidat pulmonar pende d'a edat, peso y sexo- ye en o rango entre. 4.000-6.000&nbsp;cm<sup>3</sup>. As mullers gosan tener a capacidat pulmonar arredol d'un 20% u un 25% másmas baixa.
 
A función d'os polmons ye realizar o [[intercambio gasioso]] con a [[sangre]], por ixo os alveolos son en estreito contacto con capilars. En os alveolos se produce o paso d'[[oxicheno]] dende l'[[aire]] a la sangre y o paso de [[dioxido de carbonio]] dende a sangre a l'aire.<ref name="Mesh-Alvèols">{{en}} [http://www.nlm.nih.gov/cgi/mesh/2007/MB_cgi?mode=&term=Pulmonary+Alveoli Pulmonary+Alveoli]. [[Medical Subject Headings|MeSH]]</ref> Iste paso se produce por a esferencia de [[presión parcial|presions parcials]] d'oxicheno y dioxido de carbonio entre a sangre y os alveolos.
Linia 9:
Os termins [[Medicina|medicos]] relacionaus con os polmons gosan prencipiar por ''pulmo-'', d'o [[latín]] ''pulmonarius'' ("d'os polmons"), u por ''pneumo-'' (d'o [[griego antigo|griego]] πνεύμων ("polmón"). L'orichen d'as formas en latín y griego se troba en a [[radiz indoeuropea]] ''*PLEU-'' ("fluir", "[[fluxo]]"). Manimenos a interpretación d'a palabra latina s'explica de diferents trazas. Pa bel autor ye una [[palabra composada]] formada con as radices de "fluxo" y "aire"; pa belatro u una palabra derivada d'a radiz pa dicir "fluxo" con o sufixo ''-ONIS'', (precursor d'o sufixo [[sufixo -ón|-ón]] en aragonés).
 
En muitas variedatzvariedaz de l'aragonés se gosa emplegar a voz '''[[liviano]]s''' fendo referencia a los polmons d'o [[bestiar]], encara que tamién se puede referir a lo conchunto de visceras toracicas.
 
== Se veiga tamién ==